Скамлёты ‘тонкая жэрдка з трыма сучкамі на канцы (знімаць яблыкі)’ (мядз., Нар. словатв.). Утворана ад *скаміць, скамлю (гл. скамы) з суф. ‑от‑ + канчатак мн. л., першапачаткова назва дзеяння. Не выключана фармальнае збліжэнне з камлёт ‘саматканая суконная спадніца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пагі́рдзіцца ’памерці’. Параўн. дырдзіцца ’выцягваць ногі пры смерці’ (Касп.), ’здыхаць’ (вілен., Лаўчутэ, Балтызмы, 108), палес. згʼирдицца, згʼирджувацца ’тс’ (Лысенка, СПГ). Паводле Лаўчутэ (СБ, 109), з літ. dirdintis ’здыхаць, дайсці да канца жыцця’ < ЛгІ( ’лупіць, драць, знімаць скуру, кожу’. Гл. яшчэ дырда.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пе́нка I ж. (плёнка на остывающей жидкости) пе́нка;
малако́ з ~каю — молоко́ с пе́нкой;
◊ зніма́ць ~кі — снима́ть пе́нки
пе́нка II ж., мин. пе́нка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
отстраня́ть несов.
1. адхіля́ць; адсо́ўваць; адшту́рхваць, адпі́хваць;
2. (от должности) звальня́ць, зніма́ць (з паса́ды); (от участия в чём-л.) адхіля́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
устраня́ть несов.
1. устараня́ць; (убирать) прыма́ць, прыбіра́ць; (уничтожать) знішча́ць; (ликвидировать) ліквідава́ць;
2. (отстранять) звальня́ць, зніма́ць (з паса́ды); (на время) устараня́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зніма́цца несов.
1. в разн. знач. снима́ться; см. зня́цца 1;
2. см. здыма́цца;
3. страд. снима́ться; увольня́ться; отстраня́ться; смеща́ться; убира́ться; изыма́ться; см. зніма́ць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фа́ска 1, ‑і, ДМ фасцы; Р мн. ‑сак; ж.
Спец. Скошаная частка рабра, канта на драўляных, металічных і іншых вырабах. І калі разец канчаў знімаць апошнюю фаску — нібы ачнуўся хлопец. Ваданосаў.
[Ад франц. facette.]
фа́ска 2, ‑і, ДМ фасцы; Р мн. ‑сак; ж.
Разм. Памянш. да фаса; невялікая фаса. З Балачанкі прывёз фаску салёных грыбоў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Разу́ць ’зняць з каго-небудзь абутак’ (ТСБМ; чэрв., Сл. ПЗБ; Сцяшк.), разува́ць ’знімаць абутак’ (ТСБМ; ганц., Сл. ПЗБ; Гарэц.), разува́лкі ’прыстасаванне для зняцця абутку з ног’ (паст., Сл. ПЗБ), рус. разу́ть, разува́ть, укр. роззу́ти, роззува́ти, укр. разм. розбува́ты, польск. rozzuwać, rozzuć, н.-луж. rozuś. Гл. абу́ць; параўн. і ст.-бел. вызꙋватися ’разувацца’ (1616 г., Карскі 2-3, 96).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скрэ́бці, скрабу́, скрабе́ш, скрабе́; скрабём, скрабяце́, скрабу́ць; скроб, скрэ́бла; скрабі́; скрэ́бены; незак.
1. каго-што і без дап. Драпаць чым-н. вострым на паверхні.
С. падлогу.
Мыш скрабе за шпалерамі.
2. каго-што. Счышчаючы, дзерці чым-н. вострым, цвёрдым.
С. скавараду пяском.
С. снег.
3. што. Чысціць, знімаць верхні слой (пра маладую гародніну, рыбу і пад.).
С. моркву.
С. рыбу.
4. звычайна безас., перан. Хваляваць, трывожыць.
Цэлы дзень скрабе на душы.
|| аднакр. скрабяну́ць, -бяну́, -бяне́ш, -бяне́; -бянём, -беняце́, -бяну́ць; -бяні́.
|| наз. скрабе́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Лы́сіць ’скрэбці бульбу збольшага, не поўнасцю’, ’збольшага абчэсваць бервяно, рабіць лысіны’ (докш., Мат. Янк.; Янк. 3.), ’кепска рабіць што-небудзь’ (в.-дзвін., Шатал.), лы́сыты ’рабіць зарубкі на ствале дрэва’ (кобр., Жыв. сл.). Рус. лысить ’рабіць лысым’, ’знімаць кару з дрэва, ачышчаць жэрдкі для агароджы’, лыситься ’праясняцца’; польск. łysić się ’рабіць лысым, голым’; чэш. lysiti ’тс’, славен. lísiti ’пакрываць каляровымі плямамі’. Прасл. lysiti, утворанае ад прыметніка lysъ ’лысы’ (Слаўскі, 5, 413–414).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)