рысі́ны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да рысі, належыць ёй. Рысіныя сляды. Рысіная шкура. // Зроблены са шкуры, футра рысі. Рысіная шапка. // перан. Такі, як у рысі; востры, злы, пранізлівы (пра вочы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Патунко́вы ’злы, шкодны’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чараўні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. У казках і павер’ях: той, хто валодае чарамі; вядзьмар.
Злы ч. ператварае чалавека ў жабу.
2. Знахар, лекар.
3. перан. Чалавек, здольны захапіць чым-н., зачараваць.
Ч. слова.
Ч. беларускай паэзіі.
|| ж. чараўні́ца, -ы, ДМ -ні́цы, мн. -ы, -ні́ц.
|| прым. чараўні́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Нячы́сцік ’чорт, злы дух’ (Гарэц., Мядзв., БелСЭ), ’стрыманае найменне чорта; зневажальная назва нехрысціян’ (Нік., Оч.), нечысцік ’д’ябал’ (ТС). Ад табуізаванай назвы нячы́сты ’нячысты дух, чорт’ < ’злы, разбэшчаны; несумленны’ (Нас.), параўн. не́чысць ’нечысць, погань, навала’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Геб ’злы дух’ (Бяльк.: «Геб ты! Аткуль узяўся?»). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
марко́тны, ‑ая, ‑ае.
Сумны, тужлівы; журботны. Злы на ўсіх і на самога сябе .., Васіль увесь тыдзень працягаўся .. нудны і маркотны. Гартны. Ужо нават чуваць быў за ўсплёскамі вёслаў маркотны шум падсочаных .. соснаў. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кліку́ш ’злы дух, які кліча ў лесе’ (Нас.). Гл. клікаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
злю́ка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ злюцы, Т злюкай, ж.
Разм. Дужа сярдзіты, злы чалавек. — Ух, злюка! — зацмокаў языком Ахметка, калі Гошка расказаў яму, як сустрэла іх жонка электрыка. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэ́ман, ‑а, м.
1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — бажаство, дух, істота, нешта сярэдняе паміж чалавекам і богам.
2. У хрысціянскай міфалогіі — д’ябал, злы дух, нячыстая сіла.
3. перан. Уст. Увасабленне якой‑н. страсці, заганы і пад.
[Грэч. daimōn.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сібе́рны ‘пранізлівы халодны (пра вецер); злы, буяны (аб чалавеку)’ (ТСБМ, Шат., Сцяшк., Нік., Жд. 1), ‘вялікі’: сіберны мароз (Пятк., Сержп. Прымхі, Жд. 2), ‘злосны, дрэнны’ (Жыв. сл.), сібі́рны ‘злы, жорсткі’ (Некр., Бяльк., Жд. 1, Скарбы), сібі́рка ‘сіберны, халодны вецер’ (Бяльк.), sibièrny ‘вылюдак, прыгнятальнік’ (Федар. 4), sibírnik ‘бандыт, крымінальнік’ (Варл.). Рус. смал., варонеж. сиби́рный ‘зверскі, злы’. Калі меркаваць па першым значэнні, то, відавочна, з сівер (гл.) пад уплывам Сібір у духу народнай этымалогіі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)