паві́нен, -нна, у знач. вык.

1. каму. Абавязаны аддаць доўг.

Сусед мне п. пяцьдзясят рублёў.

2. з інф. Абавязаны зрабіць што-н.

Мы павінны змагацца за мір.

3. з інф. Пра тое, што адбудзецца абавязкова, непазбежна або мяркуецца адбыцца.

Ён п. хутка з’явіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

неапла́тны, ‑ая, ‑ае.

1. Які не можа быць аплачаны. Неаплатны рахунак. Неаплатная праца.

2. перан. Вельмі значны, большы за любую ўзнагароду. Неаплатная паслуга. Неаплатны доўг.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адпра́сці, ‑праду, ‑прадзеш, ‑прадзе; ‑прадзём, ‑прадзяце; зак.

1. Прадучы, паменшыць, спрасці нейкую колькасць ільну, воўны і пад.

2. Адрабіць за што‑н. прадзеннем. Адпрасці за доўг.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зале́зці, -зу, -зеш, -зе; -ле́з, -ле́зла; -ле́зь; зак.

1. на што. Падняцца, забрацца.

З. на дрэва.

2. у што. Увайсці, пранікнуць куды-н. (разм.).

З. ў машыну.

З. ў ваду.

З. ў кішэню.

◊

Залезці ў доўг — стаць даўжніком каго-н.

|| незак. зала́зіць, -а́жу, -а́зіш, -а́зіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адкасі́ць, -кашу́, -ко́сіш, -ко́сіць; -ко́шаны; зак., што.

1. Скасіць невялікую частку чаго-н. (ад краю).

А. траву ад дарогі.

2. Пакасіць пэўны час; скончыць касьбу.

Ён тры дні адкасіў.

3. Адпрацаваць на касьбе ўзамен за што-н.

А. за доўг.

|| незак. адко́шваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сквіта́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак., з кім-чым (разм.).

1. Разлічыцца з кім-н., аддаць доўг каму-н.

С. з даўгамі.

2. перан. Пакончыць разлікі з кім-, чым-н., скончыць якую-н. справу.

С. з залікам.

3. перан. Адпомсціць крыўдай за крыўду.

С. з крыўдзіцелямі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

напаве́р, прысл.

У доўг, у крэдыт. Адпусціць тавару напавер. □ У Пінску .. [Лабановіч] і краму сабе аблюбаваў, дзе можна браць сёе-тое напавер, бо грошы не заўсёды бываюць у кішэні. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спагна́ць, -ганю́, -го́ніш, -го́ніць; -гані́; -на́ны; зак., што.

1. Прымусіць аддаць прызначанае.

С. доўг.

С. штраф.

2. на кім. Атрымаць задавальненне, выліўшы свой гнеў, дрэнны настрой на каго-н.

С. злосць на дамашніх.

|| наз. спагна́нне, -я, н. (да 1 знач.).

|| незак. спаганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; наз. спаганя́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Борг ’доўг’ (Федар. VI). Ст.-бел. борґ, борг (гл. Булыка, Запазыч.). Укр. борг. Запазычанне з польск. borg ’тс’ (< ням. < borgen). Шалудзька, Нім., 22; Рудніцкі, 171–172; Брукнер, 36.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пазы́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., што і чаго.

1. Даць каму‑н. што‑н. у доўг. [Язэп:] — Калі вам так патрэбны грошы, дык я вам пазычу. Бядуля.

2. Узяць у каго‑н. што‑н. у доўг, на час. Маці кінулася да суседзяў, каб пазычыць у каго сена. Якімовіч. Тым часам бацька бегаў па хатах, каб дзе пазычыць калёсы на жалезным хаду. Сабаленка.

•••

У сабакі вачэй пазычыць (пазычыўшы) — згубіць сумленне, пачуццё сораму, уласнай годнасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)