◎ Мэдзіцца ’прымервацца да справы, меціцца яе зрабіць, доўга збірацца рабіць’ (дзярж., Нар. сл.; Калюга, КТС). У выніку кантамінацыі лексем мэта і мудзіць < мудик (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Не́балазя ’нядобра’ (віл., Сл. ПЗБ; дзярж., Нар. сл.), паўн.-рус. небо́лозе ’дрэнна, непрыемна’. Ад балазе́ ’добра’; сюды ж не́балазь ’смецце; блазнота’ (жлоб., Жыв. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пая́зд ’воз з рысорным сядзеннем’, ’вясельны поезд — усе вазы з вясельнікамі’ (Касп.), дзярж. ’воз, павозка’ (Нар. сл.). З польск. pojazd ’тс’ < (ро)jeździć ’ездзіць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бурбо́ліць ’старанна есці, спяшацца’ (Бір. Дзярж.). Мабыць, да бу́рбалка, бурбо́лка, бу́рбаліць (гл.). Першапачаткова ’есці паспешна, пускаючы бурбалкі, захлынаючыся’. Параўн. яшчэ Урбуціс, Baltistica, V (1), 1969, 51.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́даба ’сукупнасць хатніх рэчаў, патрэбных гаспадыні’ (ст.-дар., Нар. сл.), вы́дабіць ’выштукаваць, вымеркаваць’ (дзярж., Нар. сл.). Да даба (гл.); параўн. на́даба ’патрэба’, надо́ба ’адзенне’ і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паяд́аць ’з’есці, паесці’ (дзярж., Нар. сл.). Да па‑ (< прасл. po‑) і ітэратыўна-дуратыўнага дзеяслова яда́ць < прасл. ědati < ěsti, ědmь ’есці, ем’ (< і.-е. *ē̆d‑) > е́сці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ненаро́кам ’незнарок; жартам’ (Нас.), ’праўда, на самай справе; незнарок’ (дзярж., З нар. сл.), ’незнарок, выпадкова’ (в.-дзв., Шатал., Сцяц.), ст.-бел. ненарокъ ’незнарок’ (Гарб.). Гл. наракам, нарок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Капе́ж, капі́ж ’каплі дажджу або талага снегу, якія падаюць са стрэх’ (ТСБМ; Некр.; драг. Нар. словаўтв.; ганц., шчуч., ст.-дар. Сл. паўн.-зах.); ’ледзяшы на стрэхах’ (петрык., Шатал.); ’ніжні край страхі, даху, які выдаецца над сцяной’ (ТСБМ, Сцяшк.; Сержп. Прымхі, Клім.), ’жолаб каля даху’ (Сцяшк.), ’месца пад страхою, куды сцякае вада або падаюць каплі са страхі’ (Яшк., Клім., Бір. Дзярж.; чэрв., дзярж., гродз., беласт. Сл. паўн.-зах.), ’стрэшка пад франтонам’ (В. В.), ’шчыт страхі’ (Бір. Дзярж.), ’стрэшка ў яме для бульбы’, ’коптар, з коптарам’ (Сцяц., зэльв.). Укр. капеж, капіж ’лядзяш’, рус. сіб. капеж ’капеж’, польск. kapież ’вадасцёк, рына’, серб.-харв. ка̑пеж (зборн.) ’кроплі’. Прасл. kapežъ, утворанае ад kapiti (каўзатыў ад kapati ’капаць’) і суфікса ‑еžь > ‑еж, параўн. бел. гібе́ж ’месца згібу нагі’, вале́ж ’павалены лес’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ната́цыя ’павучэнне’ (Бір. Дзярж.), ’праборка’ (Бяльк.). Ст.-бел. нотация (нотацыя) ’заўвага’ (1617 г.) < ст.-польск. notacyja (з XVII ст.), з лац. notatio ’заўвага, ганьбаванне’ (Булыка, Лекс. запазыч., 57).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прапасня́ ’вельмі многа’ (Бір. Дзярж.). Да прапасці. Аб суф. -//я гл. Сцяцко, Афікс. наз., 58 і наст. Да семантыкі параўн. рус. пропасть (чаго-небудзь) ’вельмі многа’ (ад пропасть).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)