расша́ркацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Раскланяцца, шаркаючы нагой. Ён падышоў да яе, расшаркаўся, як самы далікатны кавалер, і стаў мармытаць кампліменты. Крапіва. [Максім:] — А перад Эмай, бач, як расшаркаўся і ручку пацалаваў, па прыкладу сваіх польскіх калег. Машара.
2. перан. Выказаць залішне пачціва-ветлівыя адносіны да каго‑н. Расшаркацца перад начальствам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
предупреди́тельный
1. (любезный) ла́ска́вы, мі́лы; (вежливый) даліка́тны, ве́тлівы; (внимательный) ува́жлівы; (услужливый) паслу́жлівы; (искательный) ліслі́вы;
предупреди́тельный челове́к ла́ска́вы (ве́тлівы, прыя́зны, даліка́тны, ува́жлівы) чалаве́к;
предупреди́тельное отноше́ние ла́ска́выя (даліка́тныя, добразычлі́выя, ува́жлівыя, паслу́жлівыя) адно́сіны;
2. (заранее извещающий) папераджа́льны; паведамля́льны;
предупреди́тельный сигна́л папераджа́льны сігна́л;
3. (предохранительный) папераджа́льны;
предупреди́тельный ремо́нт папераджа́льны рамо́нт.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
то́нкий в разн. знач. то́нкі; (изысканный — ещё) даліка́тны;
то́нкий слой то́нкі слой;
то́нкий нос то́нкі нос;
то́нкий го́лос то́нкі го́лас;
то́нкие черты́ то́нкія ры́сы;
то́нкая рабо́та то́нкая рабо́та;
то́нкий кри́тик то́нкі кры́тык;
то́нкий за́пах духо́в то́нкі (даліка́тны) пах духо́ў;
◊
то́нкая шту́чка то́нкая шту́чка;
то́нкий намёк то́нкі намёк.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тклі́вы ’з’едлівы, абразлівы’, ’уразлівы, чуллівы’ (Нас.), ’з’едлівы, зняважлівы, прыкрыў ’далікатны (пра пытанне і пад.)’ (Байк. і Некр.), ’сентыментальны, кранальны’ (Ласт.), тклі́ва ’груба, абразліва, з’едліва’ (Нас.). Рус. дыял. тли́вой, тли́вкой ’чуллівы, раздражняльны’, польск. tkliwy ’чуллівы’, чэш. tklivý ’чуллівы, жалобны, сумны’, славац. tklivý ’тс’. Вытворнае ад ткаць 2 (гл.) з суф. ‑лів‑ (< тъкливъ, гл. Фасмер, 4, 65; Борысь, 633).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Далікту́ся ’вельмі далікатны (пра чалавека)’ (Сцяц.). Відаць, запазычанне з польск. мовы, але слова было сапсавана. Параўн. польск. delikatniś ’пястуха, недатыка’ (утварэнне да delikatny). Параўн. яшчэ ст.-бел. деликатъ ’пястун’ (паводле Булыкі, Запазыч., 90, з франц. délicat < лац.). Фанетычная структура польск. слова, відаць, была незвычайнай для ўсх.-слав. моў, і таму яно было перароблена і, магчыма, кантамінавалася з нейкім іншым словам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
даліка́тна нареч.
1. делика́тно, ве́жливо, обходи́тельно, предупреди́тельно, учти́во;
2. делика́тно, мя́гко;
3. корре́ктно, щепети́льно;
4. делика́тно, бе́режно, осторо́жно;
5. перен. то́нко;
1-5 см. даліка́тны 1, 2, 4, 6, 10
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ве́тлівы, ‑ая, ‑ае.
Ласкавы, далікатны, прыветлівы. [Містэр Лаян] быў паважны, не маладога ўжо веку чалавек, заўсёды акуратна адзеты, ветлівы, з прыемнымі манерамі. Лынькоў. Гаспадыня аказалася простаю і ветліваю, і старая неўзабаве адчула сябе як дома. Мележ. // Поўны ласкі, прыязнасці, добразычлівасці. — Ну, як у вас справы, дзяўчаты? — запытаўся дырэктар у студэнтак маладжавым, ветлівым голасам. Карпюк. Пан Богут ветлівым паклонам Гасцей вітае дарагіх. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прычаса́ны 1, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад прычасаць 1.
2. у знач. прым. З расчасанымі, прыведзенымі ў парадак валасамі. [Пятро] быў паголены, прычасаны, і .. Люба ўжо без агіды пазірала на яго. Марціновіч. А цяпер [Рыгора] — не пазнаць: чысценькі, беленькі, у новым гарнітуры, у чорным капелюшы, у манішцы. Прычасаны, прыгладжаны, гасцінны, далікатны! Гартны.
прычаса́ны 2, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад прычасаць 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ве́тлівы ’ласкавы, далікатны, прыветлівы’ (БРС, КТС, Бяльк.), сюды ж вытворныя: ветліва (БРС, Гарэц., Яруш., КТС, Бяльк.), ветлівасць ’уласцівасць ветлівага чалавека’ (БРС, Гарэц., Яруш., КТС), укр. вітли́вий, паўд.-рус. ве́тливий ’прыветлівы, ласкавы; развязны, гаваркі’. У іншых слав. мовах не адзначаецца. Усходнеславянскае ўтварэнне ад ветлы (< větъ‑lъ) і суф. ‑ivъ, хаця ўжо ў ст.-слав. мове гэты суфікс успрымаецца, як ‑livъ (Сялішчаў, Старосл. яз., 2, 81).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ліры́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да лірыкі (у 1 знач.). Лірычны паэт. // Які з’яўляецца лірыкай. Лірычны верш. Лірычная паэма. // Які з’яўляецца аб’ектам апісання ў лірыцы. Лірычны герой.
2. Прасякнуты лірызмам, паэтычнай узнёсласцю. Лірычны пейзаж.
3. перан. Разм. Чуллівы, эмацыянальна ўзвышаны. Лірычны настрой. □ Дарога, яе прысады настройвалі Русаковіча на лірычны лад. Паслядовіч.
4. Мякка-пявучы, далікатны па тэмбру (пра голас). Лірычны тэнар. Лірычнае сапрана.
•••
Лірычнае адступленне гл. адступленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)