сталі́чны столи́чный;
~ныя го́сці — столи́чные го́сти;
с. го́рад — столи́чный го́род
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
астро́г, -а, М -ро́зе, мн. -і, -аў, м.
1. Горад, абнесены частаколам (гіст.).
2. Тое, што і турма (уст).
|| прым. астро́жны, -ая, -ае (да 2 знач.).
А. рэжым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Праполіс ’пчаліны клей, вуза’ (ТСБМ), прапа́ліс, праполіс, про́пуліс ’тс’ (Сл. ПЗБ). З рус. пропо́лис, якое з грэч. πρόπολις < πρό‑ ’перад’ і πολις ’горад’ (СИС, 413). Назва узнікла, відаць, таму, што праполіс служыць для замазвання шчылін у вуллі і для іншых мэт і тым самым, як быццам, абараняе пчаліны ’горад”.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зату́паць, -аю, -аеш, -ае; зак.
1. Пачаць тупаць.
З. нагамі.
2. Захадзіць.
Хутка затупаў па хаце.
3. Зайсці, дабрацца куды-н. (разм.).
За дзень не спяшаючыся затупаеш у горад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
накірава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся; зак.
Пайсці, паехаць куды-н., да каго-, чаго-н., рушыць у якім-н. кірунку.
Н. ў горад.
Н. ў лес.
|| незак. накіро́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абступі́ць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -ту́піць; зак., каго-што.
Акружыць; ахапіць з усіх бакоў.
Дзеці абступілі казачніка.
Лазняк абступіў возера.
Горад абступілі высокія горы.
|| незак. абступа́ць, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мясці́на, месці́на, ме́сціна, ме́сцінка ’пэўная частка якой-небудзь тэрыторыі; асобнае месца’, ’мясцовасць’, ’край, раён, акруга’ (ТСБМ, Яруш., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС), укр. чаркаск. місти́на ’месца’, рус. мести́на, ме́стина: смал., пск. ’месца’, уладз., арл. ’мясцовасць’; польск. mieścina ’мізэрны горад’, ’непрыгожая, бедная мясціна’, серб.-харв. mjestina ’вялізны горад’ (у Стуліча). Прасл. městina < město > ме́ста (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Машэстр ’мошаст’ (Шпіл.) узнікла ў выніку кантамінацыі лексем манчэстэр ’вельвет’ (< Manchester — горад у Англіі) і мошаст (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Птэле́я ’вязавік, Ptelea L.’ (Кіс.). Тэрміналагічнае ўтварэнне на базе лацінізаванага тэрміна, параўн. лац. Pteleum ’горад у Фесаліі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
змор, -у.
У выразе: узяць зморам каго-што —
1) адолець, давёўшы да поўнай страты сіл.
Узяць абложаны горад зморам;
2) перан. дамагчыся чаго-н. ад каго-н. настойлівым, назойлівым уздзеяннем (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)