паўлітэ́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Разм. Тое, што і паўлітроўка. Зарына сказала: — Можа, вып’еце, мужчыны? — і паставіла на стол пачатую паўлітэрку гарэлкі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́быск, ‑у, м.
Афіцыйны агляд каго‑, чаго‑н. з мэтай знайсці што‑н. забароненае, недазволенае і пад. Зрабіць вобыск. Павольныя вобыскі. □ Пазаўчора адбыўся вобыск. Агенты акцызнага нагляду шукалі гарэлкі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распаце́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які распацеў, спацелы. [Музыканты] выходзілі за кулісы, і распацелыя ад танцаў хлопцы падносілі ім па шклянцы гарэлкі. Прокша. [Старшыня] накінуў на распацелую спіну скарэлы ад гразі шынель. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Варану́ха ’від гарэлкі з віна, піва, мёду і каліны’ (Шпіл.). Ад ва́раны (з розных частак). Да суфіксацыі параўн. рус. сивуха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзю́бнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Аднакр. да дзюбаць.
2. Разм. Выпіць віна, гарэлкі і пад. Наслухаўся, відаць, немец .. навін і з радасці, што хутка паедзе дамоў, дзюбнуў шнапсу. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж. (разм.).
1. Адзінка зямельнай плошчы, роўная адной сотай частцы гектара.
Прысядзібны ўчастак займае 10 сотак (10 сотых га).
2. Мера вадкасці, роўная адной сотай вядра, а таксама бутэлька такой ёмістасці (уст.).
На стале стаяла с. гарэлкі.
3. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 100 (разм.).
Чакаць на прыпынку сотку.
|| прым. со́ткавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мушы́на, мушы́нка ’асобная чарка гарэлкі’ (Нікіф., Посл., 2). Да му́ха (гл.). Узнікла з фразеалагізмаў: быць пад мухай, рэзаць (біць, давіць) муху.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шка́лік, ‑а, м.
Разм. Тое, што і кілішак. Сунуўшы скрыпку пад паху, хукае [Герасім Іванавіч] на пальцы, нібы толькі што з марозу, і бацька разумее гэты жэст беспамылкова: налівае яшчэ адзін шкалік гарэлкі. Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарню́шчы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Зусім чорны. За вялікім сталом, які стаяў убаку, за паўквартай гарэлкі сядзеў чарнюшчы бадзяга ў лахманах; на стале ляжаў акраец чэрствага хлеба і хвост селядца, на якім выступіла соль. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кручо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
1. Металічнае прыстасаванне з загібам на адным канцы для розных мэт.
Дзвярны к.
Рыбалоўны к.
2. Росчырк, завіток на пісьме.
Пісаць з кручкамі.
3. перан. Прыдзірка, зачэпка да каго-н. (разм.).
4. Тое, што і кручкатвор (неадабр.).
5. Мера гарэлкі, роўная 250 г (уст.).
|| прым. кручко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.) і кручо́чны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)