ую́н, ‑а, м.
1. Прэснаводная, вельмі рухавая рыба сямейства ўюновых з падоўжаным чэрвепадобным целам. Мяса ўюна тлустае, мяккае і крыху саладкаватае на смак. Матрунёнак.
2. перан. Разм. Рухавы, жвавы чалавек. [Сімачка] здрыганула ножкамі і ўюном выкаўзнулася, каб самой пабегчы да дзяцей. Гроднеў. // Пранырлівы, лаўкач. Гэты ўюн заўсёды выкруціцца.
•••
Віцца ўюном гл. віцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ую́н, -на́ м. вьюн;
◊ ві́цца ўюно́м — ви́ться вьюно́м;
як у. на патэ́льні — погов. как вьюн на сковороде́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
извива́ться
1. выгіна́цца, выкру́чвацца; (виться) ві́цца;
2. (заискивать) выгіна́цца, по́ўзаць;
3. (хитря, уклоняться) круці́цца, выкру́чвацца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
даба́віцца, ‑віцца; зак.
Дадаткова далучыцца да чаго‑н.; прыбавіцца, падбавіцца. Дабавіўся новы клопат. / у безас. ужыв. Літаратуры фальклорнай у нас крыху дабавілася. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пла́віцца, ‑віцца; незак.
1. Рабіцца вадкім ад награвання да высокай тэмпературы (пра цвёрдыя целы). Ад высокай тэмпературы плавіцца шкло.
2. Зал. да плавіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Крэ́па ’шырокі шарсцяны жаночы пояс’ (ТС). Да крапіць, крэпкі (гл.). Параўн. таксама крэпацца ’віцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абяскро́віцца, ‑віцца; зак.
1. Стаць бяскроўным, страціўшы многа крыві; пабляднець. Нейкае імгненне.. [Пыжык] стаяў нібы скамянелы. Твар пабялеў, губы абяскровіліся. Шыловіч.
2. перан. Стаць слабым, нежыццяздольным.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадзіра́віцца, ‑віцца; зак.
Зрабіцца дзіравым; знасіцца. Прадзіравіцца дах; дзе тут будзеш перакрываць, забіў так-сяк дошкамі дзіркі, каб не капала на галаву — і ўсё. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паздаро́віцца, ‑віцца; зак., безас. каму.
Разм. У выразе: не паздаровіцца — будзе дрэнна, будзе непрыемнасць. [Шугаеў:] Нам жа з табой не паздаровіцца, калі план не будзе выкананы. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вужа́ка, ‑і, ДМ ‑жа́цы, ж.
1. Разм. Агульная назва паўзуноў з доўгім гнуткім целам без ног; змяя.
2. перан. Пра ліхога, каварнага чалавека. Хіба ён [ляснічы] літасць сэрца мае? Ужо двух у службу запрагае: Адзін на рыбу — той у адборку.. Няма на іх, вужак, паморку. Колас.
3. у знач. прысл. вужа́кай. Звіваючыся, выгінаючыся. Рэчка Случ.. вужакай выкручвалася паміж пералескаў. «Маладосць».
•••
Віцца вужакай гл. віцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)