прокача́ться сов. (какое-л. время)
1. (находясь в подвешенном состоянии, под действием ветра, волн) пракалыха́цца, прагайда́цца; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п. — ещё) прагу́шкацца;
2. (о чём-л. неустойчивом или слабо закреплённом) прахіста́цца, пракалыха́цца, пракалыва́цца; праківа́цца;
3. (поколебаться в вертикальном направлении) правага́цца, празы́бацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пока́чиваться
1. (о чём-л., находящемся в подвешенном состоянии, от ветра, волны) пакалы́хвацца, калыха́цца, паго́йдвацца, гайда́цца; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п.) пагу́шквацца, гу́шкацца;
2. (пошатываться — о чём-л. неустойчивом или слабо закреплённом) пахі́ствацца, хіста́цца, пакалы́хвацца, калыха́цца, калыва́цца;
3. (колебаться в вертикальном направлении) вага́цца, пазы́бвацца, зы́бацца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
покачну́ться
1. (о чём-л., находящемся в подвешенном состоянии, от ветра, волны) калыхну́цца, скалыхну́цца, гайдану́цца; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п.) гушкану́цца;
2. (пошатнуться — о человеке, животном) пахісну́цца, хістану́цца, хісну́цца; (о чём-л. неустойчивом или слабо закреплённом) калыхну́цца, калыўну́цца;
3. (в вертикальном направлении) вагану́цца, зыбану́цца, зыбну́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разве́яцца сов.
1. (разнестись в стороны от ветра, дуновения) разве́яться, рассе́яться;
тума́н паступо́ва ~ве́яўся — тума́н постепе́нно рассе́ялся;
2. перен. (о мыслях, настроении и т.п. — пройти, миновать) рассе́яться; разве́яться;
усе́ стра́хі ~ве́яліся — все стра́хи рассе́ялись;
сум ~ве́яўся — грусть рассе́ялась (разве́ялась);
3. перен. (отвлечься, развлечься) рассе́яться, встряхну́ться;
яму́ неабхо́дна р. — ему́ необходи́мо рассе́яться (встряхну́ться);
4. (распуститься, растрепаться на ветру — редко) разве́яться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пла́ваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Перамяшчацца ў розных напрамках па паверхні вады або ў вадзе, робячы адпаведныя рухі рукамі і нагамі (лапамі, плаўнікамі і пад.). [Кузняцоў] плаваў доўга, потым зноў адпачываў на траве і ўсё думаў, думаў... Капусцін. Гусі асцярожна спускаліся з берага і плавалі каля кустоў лазы і крушыны — паволі веславалі ружовымі лапкамі ў светлай вадзе. Даніленка. // Знаходзіцца на паверхні якой‑н. вадкасці, не апускаючыся на дно. Ля чорнай кладкі плавала Гусінае пяро. Пысін. // Мець здольнасць трымацца на паверхні вады або іншай вадкасці; не тануць. Корак плавае. Вучыцца плаваць. // Ехаць па вадзе на чым‑н. Плаваць на чоўне.
2. Разм. Служыць на судне. [Герасім Дзмітрыевіч] плаваў на ваенным караблі мінёрам. Б. Стральцоў.
3. перан. Плаўна перамяшчацца ў паветры (пра птушак, лятальныя апараты і пад.). Дробны каршачок плаваў над асіннікам. Чорны. // перан. Трымацца ў паветры або перамяшчацца пад уздзеяннем ветра. У блакітным небе плавалі пуховыя хмары. Гурскі. Раніцамі плавалі над свежай зямлёй туманы. Хведаровіч. // перан. Разыходзіцца, даносіцца (пра гукі, пахі). Павекі самі па сабе паволі плюшчацца, а мяккі звон-шум у паветры плавае, калыша. Мурашка.
4. перан. Разм. Выказвацца аб чым‑н. павярхоўна, блытана, не закранаючы сутнасці. Плаваць на экзамене. □ — А матэрыялісты лічылі, што матэрыя гэта... — не па сваёй саліднасці жаласлівым галаском пачаў «плаваць» Каралёў. Карпюк.
•••
Мелка плаваць — не мець дастатковых здольнасцей, сіл, ведаў у якой‑н. справе; займаць нязначнае службовае або грамадскае становішча.
Плаваць як сыр у масле — жыць у вялікім дастатку, у раскошы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́тер ве́цер, род. ве́тру м., мн. вятры́, -ро́ў;
◊
ищи́ ве́тра в по́ле шука́й ве́тру ў по́лі;
у него́ ве́тер в голове́ у яго́ ве́цер у галаве́;
броса́ть слова́ на ве́тер кі́даць сло́вы на ве́цер;
держа́ть нос по́ ветру трыма́ць нос па ве́тры;
ве́тром подби́тый ве́трам падшы́ты;
говори́ть (болта́ть) на ве́тер гавары́ць (пле́сці) на ўзвей ве́цер;
куда́ ве́тер ду́ет куды́ ве́цер дзьме.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
валі́цца I несов.
1. вали́ться, па́дать;
2. страд. вали́ться, опроки́дываться; сва́ливаться; см. валі́ць I;
◊ рабо́та з рук ва́ліцца — рабо́та из рук ва́лится;
в. з ног — вали́ться с ног;
ад (з) ве́тру в. — от ве́тра вали́ться;
ва́ліцца це́раз го́рла — хвата́ет по го́рло;
на бе́днага Мака́ра ўсе шы́шкі ва́ляцца — погов. на бе́дного Мака́ра все ши́шки ва́лятся
валі́цца II несов., страд. валя́ться; би́ться; ката́ться; см. валі́ць III
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лаві́ць несов., в разн. знач. лови́ть; (удочкой — ещё) уди́ть; (воспринимать — слухом, зрением, рассудком — ещё) ула́вливать; ухва́тывать; (мысль — ещё) схва́тывать; (ловить на чём-л. — ещё) улича́ть, накрыва́ть;
л. мяч — лови́ть мяч;
л. ры́бу — лови́ть (уди́ть) ры́бу;
л. сло́вы — лови́ть слова́;
л. шча́сце — лови́ть сча́стье;
л. па ра́дыё Маскву́ — лови́ть по ра́дио Москву́;
я лаві́ў на сабе́ неспако́йныя по́зіркі — я лови́л (ула́вливал) на себе́ неспоко́йные взгля́ды;
ён ху́тка лаві́ў усё, што гавары́лі — он бы́стро ула́вливал (схва́тывал) всё, что говори́ли;
л. на хлусні́ — улича́ть во лжи;
л. на ме́сцы злачы́нства — лови́ть (накрыва́ть) на ме́сте преступле́ния;
◊ л. на сло́ве — (каго) лови́ть на сло́ве (кого);
л. сябе́ на ду́мцы — лови́ть себя́ на мы́сли;
л. варо́н — счита́ть воро́н;
л. на ляту́ — лови́ть на лету́;
л. бягу́чага во́ўка след — иска́ть ве́тра в по́ле;
л. ву́хам — лови́ть у́хом;
л. ве́цер у по́лі — иска́ть ве́тра в по́ле;
л. ры́бу ў каламу́тнай вадзе́ — погов. лови́ть ры́бу в му́тной воде́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кача́цца несов.
1. ката́ться;
мя́чык кача́ецца па падло́зе — мяч ката́ется по́ полу;
2. (с боку на бок) ката́ться, валя́ться;
к. ў траве́ — ката́ться (валя́ться) в траве́;
3. разг. (лежать без дела) валя́ться;
к. ў ло́жку — валя́ться в крова́ти;
4. (опрокидываться) па́дать, вали́ться;
к. ад ве́тру — па́дать (вали́ться) от ве́тра;
5. страд. ката́ться; кача́ться; валя́ться; опроки́дываться, вали́ться; см. кача́ць;
◊ к. з ро́гату — ката́ться со́ смеху;
к. (з) жывато́м — ката́ться от бо́ли в животе́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
про́тив
1. предлог с род. су́праць, супро́ць, обл. про́ці (каго, чаго); (напротив) насу́праць, насупро́ць, обл. напро́ці;
про́тив его́ ожида́ний су́праць (супро́ць) яго́ спадзява́нняў;
он настро́ен про́тив меня́ ён настро́ены су́праць (супро́ць) мяне́;
лека́рство про́тив ревмати́зма ле́кі су́праць (супро́ць) рэўматы́зму;
рост проду́кции про́тив про́шлого го́да рост праду́кцыі су́праць (супро́ць) міну́лага го́да;
про́тив до́ма — сад насу́праць (насупро́ць) до́ма — сад;
про́тив ве́тра су́праць (супро́ць, насу́праць, насупро́ць) ве́тру;
2. в знач. сказ. су́праць, супро́ць;
кто про́тив? хто су́праць (супро́ць)?
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)