Вяршні́к 1 ’верхні вушак’; ’перакладзіна, папярочка’ (БРС); ’планка ў санях, наезджаная на капылы наверх вязоў’ (дзярж., Нар. сл.), рус. наўг., пенз., с.-урал., сіб. вершник ’верхні вушак (дзвярэй, апон)’, ярасл. ’верхняя перакладзіна ў варотах’. Утворана пры дапамозе суф. ‑нік (< ‑ь‑nikь) ад vьrx‑ьnь. Да верхні (гл.). Параўн. таксама вярхняк 1, вяршняк.
Вяршні́к 2 ’верхні гаршчок у самагонным апараце’ (КТС, І. Пташнікаў), славен. vrhnják ’тс’. Да вяршнік 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ві́льчык, ‑а, м.
Верхні стык даху, страхі; канёк. Першая абора была ўжо пакрыта: вільчык прыкладзены кастрыцай, са страхі спушчана ўсё пазаддзе. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рыбапрапускны́, ‑ая, ‑ое.
Прызначаны для пропуску рыбы з ніжняга б’ефа гідравузла ў верхні, галоўным чынам у перыяд яе нераставай міграцыі. Рыбапрапускное збудаванне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Перапало́нка (i̯lipimeюпка) ’перакладзіна над варотамі’ (Юрч. СНЛ). Магчыма, уграфінізм. Параўн. вепск. реГ ’верхні вушак у дзвярах ці ъокипх’, раіʼіпе ’верх, верхні бок’, удм./;е/ ’вуха’ (і бел. вушак).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абдзіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да абадраць, абдзерці.
2. Спец. Механічны спосабам знімаць з зерня абалонку; знімаць верхні слой чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аксідава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак. і незак., што.
Спец. Дзейнічаць акісленнем на верхні слой металу для засцярогі ад карозіі або надання прыгожага знешняга выгляду.
[Ад грэч. axys — кіслы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палу́шчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑плыць; зак., што.
1. Злушчыць усё, многае.
2. і без дап. Лушчыць некаторы час.
3. Спец. Узрыхліць верхні слой глебы лушчыльнікам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абало́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
1. Покрыва ў выглядзе шкарлупіны, скуркі (у пладах), верхні слой чаго-н., покрыўная тканка.
А. зерня.
А. арэха.
2. перан. Форма вонкавага выяўлення якога-н. унутранага зместу.
○
Радужная а. Слізістая а.
|| прым. абало́нкавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хрыбе́т, -бта́, М -бце́, мн. -бты́, -бто́ў, м.
1. Пазваночнік чалавека або жывёлы.
2. Спіна (разм.).
3. перан. Верхні край чаго-н.
Х. хвалі.
4. Рад гор, якія працягнуліся ў адным напрамку; горны ланцуг.
Горны х.
|| прым. хрыбто́вы, -ая, -ае і хрыбе́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гле́ба, -ы, мн. -ы, глеб, ж.
1. Верхні слой зямной кары.
Гліністая г.
2. перан. Аснова, апора.
Падрыхтаваць глебу для перагавораў.
◊
Выбіць глебу з-пад чыіх ног — прымусіць пераканацца ў беспадстаўнасці чаго-н.; пазбавіць упэўненасці ў чым-н.
|| прым. гле́бавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)