вы́ратавацца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; зак.
Аказацца выратаваным ад гібелі, небяспекі, пагрозы чаго‑н.; уберагчыся. [Шкробат:] — Людзі кінулі ўсё, рынулі і паўцякалі, каб хаця самім выратавацца. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нали́чие ср. ная́ўнасць, -ці ж.; (присутствие) прысу́тнасць, -ці ж.;
быть, оказа́ться в нали́чии быць, аказа́цца ў ная́ўнасці;
при нали́чии пры ная́ўнасці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
параўня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; зак., з кім-чым.
1. Рухаючыся, аказацца на адной лініі з кім-, чым-н.
Сонца параўнялася з вершалінамі дрэў.
2. Стаць роўным, аднолькавым.
Дзеці параўняліся з бацькам.
3. Стаць нароўні з кім-, чым-н. у якіх-н. адносінах.
Нам цяжка п. з ёй у стараннасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заблы́тацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.
1. гл. блытацца.
2. перан. Аказацца ў цяжкім становішчы ад чаго-н.
З. ў даўгах.
3. Збіцца з дарогі, заблудзіць (разм.).
З. ў незнаёмай мясцовасці.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць цяжкім для вырашэння.
Пытанне заблыталася.
|| незак. заблы́твацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
супа́сці, 1 і 2 ас. не ўжыв., -падзе́; супа́ў, -па́ла; зак., з чым.
1. Адбыцца адначасова з чым-н.
Водпуск супаў з выпускнымі экзаменамі сына.
2. Аказацца агульным, тоесным.
Паказанні сведак поўнасцю супалі.
3. У геаметрыі: сумясціцца ўсімі пунктамі пры накладванні.
|| незак. супада́ць, -а́е.
|| наз. супадзе́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
урадзі́цца, ураджу́ся, уро́дзішся, уро́дзіцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра плады, злакавыя расліны і пад.: вырасці, паспець.
Добры авёс урадзіўся.
2. якім і ў каго. Аказацца з якімі-н. якасцямі, асаблівасцямі ад нараджэння; нарадзіцца падобным на каго-н. (разм.).
Такім ён ужо ўрадзіўся.
У. ў бацьку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перажы́цца, ‑жывецца; зак.
Аказацца перажытым, быць перажытым. [Маці:] — Трэба было, дачушка, як-небудзь трымацца. Як-небудзь перажылося б, перагаравалася б. Чорны. І вось усё перажылося, перабылося. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дво́йчы, прысл.
1. Два разы. Ужо Костусь двойчы неўзаметкі Саскокваў з печы на разведкі. Колас. Двойчы ўжо ўздымалася над ракой, відаць, усё тая ж самая, хітрая чапля, не падпускаючы на стрэл. Брыль.
2. Удвайне. [Тарыел] ведаў толькі адно: іменна тут трэба сыходзіць у даліну, і гэта двойчы небяспечна: скала можа аказацца вельмі крутой, і тут жа, унізе, могуць аказацца салдаты. Самуйлёнак.
•••
Як двойчы два (чатыры) — бясспрэчна, ясна, зразумела.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аста́цца, астану́ся, астане́шся, астане́цца; астанёмся, астаняце́ся, астану́цца; аста́нься; зак.
Тое, што і застацца.
◊
Астацца без рук (разм.) — знемагчыся ад работы рукамі.
Астацца з носам (разм.) — пацярпець няўдачу.
Астацца ў дурнях (разм.) — аказацца падманутым.
Астацца ў адной кашулі (разм.) — страціць усё ў выніку пажару.
|| незак. астава́цца, астаю́ся, астае́шся, астае́цца; астаёмся, астаяце́ся, астаю́цца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уце́рці, утру́, утро́ш, утро́; утро́м, утраце́, утру́ць; уцёр, уце́рла; утры́; уцёрты; зак.
1. што ў што. Націраючы, прымусіць увабрацца.
У. мазь.
2. каго-што. Выцерці, абцерці.
У. слёзы.
У. нос каму-н. (таксама перан.: аказацца наперадзе, паказаць яўную перавагу ў чым-н.).
|| незак. уціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. уціра́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)