Адду́ла ’адпачынак’ (Нас.), аддуха ’тс’ (КЭС. лаг.) да дуць. Параўн. ад‑дыхнуць ’адпачыць’ (КЭС, лаг.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адпачы́н, ‑у, м.
Тое, што і адпачынак (у 1 знач.).
•••
Адпачын металу — аднаўленне ўласцівасцей металу пры нагрэве да тэмпературы, меншай за тэмпературу рэкрышталізацыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чатырохтыднёвы, ‑ая, ‑ае.
1. Які працягваецца чатыры тыдні. Чатырохтыднёвы адпачынак. // Прызначаны, разлічаны на чатыры тыдні. Чатырохтыднёвы запас паліва.
2. Узростам у чатыры тыдні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
о́тдых адпачы́нак, -нку м.; спачы́н, -ну м., спачы́нак, -нку м.;
дом о́тдыха до́м адпачы́нку;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Адхлу́п ’адпачынак, перадышка’, адхлупіць ’зрабіцца лягчэй’ (Яўс.). Параўн. адхлын (гл.) у тым жа значэнні, што і адхлуп.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́дпуск ’адпачынак, часовае вызваленне ад службы, працы’ (БРС, КТС). Запазычанне з рус. отпуск ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 148).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трохтыднёвы, ‑ая, ‑ае.
1. Які працягваецца тры тыдні. Трохтыднёвы адпачынак. // Прызначаны, разлічаны на тры тыдні. Трохтыднёвы запас прадуктаў.
2. Узростам у тры тыдні. Трохтыднёвае кацяня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Морны, морный ’свабодны, вольны’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, звязана генетычна з серб.-харв. о̏дморан ’які адпачыў, бадзёры’ < о̀дмор ’адпачынак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэгра́цыя ’вольны час, адпачынак; лёгкая праца’ (Нас.). Ст.-бел. рекрацыя ’тс’. Параўн. яшчэ славац. regrácia ’забава’. Гл. рэкрэацыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ша́бас, ‑у; м.
1. Суботні адпачынак, суботняе свята, прадпісанае яўрэйскай рэлігіяй. Шабас быў якраз, субота, — Грэх жа брацца га работу. Крапіва.
2. Тое, што і ша́баш.
[Стараж.-яўр.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)