незадавальне́нне, ‑я, н.

1. Адмаўленне ў чым‑н. Незадавальненне просьбы.

2. Тое, што і нездавальненне. Некаторыя [людзі] разбіралі свае рэчы. Сям-там раздаваліся галасы абурэння, незадавальнення. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

касмапаліты́зм, ‑у, м.

Рэакцыйная буржуазная ідэалогія, якая, апіраючыся на фальшывы лозунг «чалавек — грамадзянін свету», прапагандуе адмаўленне ад нацыянальнага суверэнітэту, абыякавыя адносіны да радзімы і нацыянальнай культуры.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пачура́цца ’адмовіцца, адцурацца’ (Касп.). Да цурацца (гл.). Аб мене ц > ч гл. Карскі, 1, 363. Прыстаўка па‑ замест ад‑ — уплыў балт. моў, параўн. pa‑šaūkti — адклікаць, paneigimas — адмаўленне, pasitraukti, pa‑eiti — адысці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дэгераіза́цыя, ‑і, ж.

У мастацкай творчасці — адмаўленне ад гераічнага пачатку, гераічных вобразаў. Тэорыя дэгераізацыі. □ Прыхільнікі так званай дэгераізацыі ў рамане Антона Алешкі не знойдуць сабе ніякай падтрымкі. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

апартуні́зм, ‑у, м.

Варожая марксізму-ленінізму плынь у рабочым руху і ў пралетарскіх партыях, якая прапаведуе згодніцтва з буржуазіяй, падпарадкаванне інтарэсы пралетарыяту інтарэсам буржуазіі і адмаўленне ад рэвалюцыйных метадаў барацьбы.

[Ад лац. opportunus — зручны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самаадрачэ́нне, ‑я, н.

Свядомае адмаўленне ад асабістых выгад у імя каго‑, чаго‑н. Скарына — выдатны тып вучонага-гуманіста, якому чужой была афіцыйная царкоўная мараль з яе пропаведдзю самаадрачэння і пакорлівасці. Алексютовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ахвя́ра, -ы, мн. -ы, -вя́р, ж.

1. Прадмет або жывая істота, прынесеныя ў дар бажаству паводле абрадаў некаторых рэлігій.

2. Добраахвотная ўступка, адмаўленне на карысць каго-, чаго-н.

Навука патрабуе ахвяр.

3. Пра таго, хто пацярпеў або загінуў ад чаго-н.

А. вайны.

|| прым. ахвя́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

скептыцы́зм, ‑у, м.

1. Ідэалістычны філасофскі напрамак, які імкнецца даказаць няпэўнасць усякага пазнання, абвергнуць магчымасць дасягнення аб’ектыўнай ісціны. Скептыцызмам называе Юм адмаўленне ад тлумачэння адчуванняў уздзейнічаннем рэчаў, духу і т. п., адмаўленне ад звядзення ўспрыйманняў да знешняга свету, з аднаго боку, да бажаства або невядомага духу, з другога. Ленін.

2. Крытычна-недаверлівыя адносіны да чаго‑н., сумненне ў магчымасці, правільнасці чаго‑н. [Васіль:] — Усё ты ставіш пад сумненне, з усіх кпіш. Ведаеш, скептыцызм не да твару... Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэто́рсія, ‑і, ж.

Абмежавальныя меры (павышэнне таможных пошлін, адмаўленне ў допуску на сваю тэрыторыю чужаземцаў і пад.) адной дзяржавы ў адказ на аналагічныя дзеянні другой дзяржавы з мэтай прымусіць апошнюю адмовіцца ад іх.

[Лац. retorsio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нігілі́зм, ‑у, м.

1. Адмаўленне грамадскіх каштоўнасцей, норм, прынцыпаў маралі, законаў; скептыцызм.

2. Напрамак у асяроддзі рускай разначыннай інтэлігенцыі 60‑х гг. XIX ст., прыхільнікі якога адмоўна ставіліся да буржуазна-дваранскіх традыцый і прыгонніцтва.

[Ад лац. nihil — нішто.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)