сто, ста, ліч. кольк.
1. Лік, лічба і колькасць 100.
С. дзеліцца на чатыры.
С. падручнікаў (колькасць, абазначаная гэтай лічбай).
2. Ужыв. для выражэння вялікай колькасці ў значэнні шмат, вельмі, многа.
Разоў с. слухалі перадачу.
◊
На ўсе сто (разм., адабр.) — поўнасцю, цалкам.
|| парадк. со́ты, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Бата́лія. Рус. бата́лия, укр. бата́лія. Запазычанне з раманскіх моў (франц. bataille, італ. battaglia), магчыма, праз польскую мову (польск. batalja). Гл. Фасмер, 1, 133; Шанскі, 1, Б, 55. Сюды ж дыял. бата́ля (Шат.) ’звалка, бойка, крык у вялікай спрэчцы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нарыжава́ць ’накласці чаго-небудзь у вялікай колькасці’ (віл., Нар. сл.), нарыжавицца ’сабрацца пайсці, паехаць куды-небудзь’ (там жа). Няясна; апошняе слова, магчыма, ад літ. ryžtis ’рашыцца, рашацца’, параўн. таксама рус. нарыгнуться ’наведаць каго-небудзь ці што-небудзь’ (СРНГ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
моцнагало́сы, ‑ая, ‑ае.
Які мае моцны голас. Высокі, шыракагруды, моцнагалосы стаяў .. [Маякоўскі] побач з трыбунай перад вялікай перапоўненай залай ва ўвесь свой велічэзны рост. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрыязджа́ць, ‑ае; безас. зак.
Прыехаць у вялікай колькасці. Напрыязджала дэлегатаў. □ Словам, вяселле было як трэба. Гасцей напрыязджала многа, і ўсё не абы-хто. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́трык, ‑у, м.
Памянш.-ласк. да вецер; невялікі, слабы вецер. Ад сажалак павяваў вільготны свежы ветрык. Чарнышэвіч.
•••
З ветрыкам пракаціць — на вялікай хуткасці правезці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скарасны́, ‑ая, ‑ое.
Які адбываецца з вялікай скорасцю. Скарасны бег на каньках. // Звязаны з хуткім тэмпам выканання чаго‑н. Скарасныя трэніроўкі. Скарасная апрацоўка дэталей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́рысты, ‑ая, ‑ае.
З вялікай колькасцю яроў, перасечаны ярамі (пра мясцовасць). Недалёка ад ракі, сярод лясоў, на пясчаных узгорках уздоўж ярыстай даліны — горад. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уча́стник удзе́льнік, -ка м.;
уча́стник Вели́кой Оте́чественной войны́ удзе́льнік Вялі́кай Айчы́ннай вайны;
уча́стник экспеди́ции удзе́льнік экспеды́цыі;
уча́стники заня́тий удзе́льнікі заня́ткаў;
уча́стник соревнова́ния удзе́льнік спабо́рніцтва;
уча́стник собра́ния удзе́льнік схо́ду;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нава́лам, прысл.
1. Без парадку, кучай. У куце навалам ляжалі вінтоўкі. Новікаў. Узбоч дарогі, што аднекуль з-за пакрыўленых, замшэлых хмызоў падступала да аэрадрома, навалам ляжала вялікае каменне. М. Стральцоў.
2. Разм. Натоўпам, вялікай масай. [На левым флангу] былі лепшыя падыходы для немцаў, дык яны лезлі на партызанскія пазіцыі навалам. Кулакоўскі.
3. Разм. У вялікай колькасці. Застолле ў ляснічага багатае: смажанае, варанае — навалам. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)