Віліно́к ’птушка велічынёй з жаваранка’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, суадносіцца з літ. žvilúoti ’гайдацца, хістацца, калыхацца’, lingúoti ’разгойдацца, раскалыхацца, разгушквацца, ківацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мякета́ць ’утвараць гукі, падобныя на бляянне баранчыка (пра бакаса)’ (ігн., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. mekenti ’бляяць’, meketys ’нейкая птушка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стра́ус, ‑а, м.
Буйная афрыканская птушка атрада бегуноў. Афрыканскі страус. □ [Міхал Тварыцкі] абчэсваў бервяно. Гэта не была пільная работа, але .. яна была яму тым, чым ёсць у пустыні страусу пясок, куды ён хавае ад страху сваю галаву. Чорны.
[Ням. Strauß.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ча́пля, ‑і, ж.
Балотная птушка сямейства галянастых з вялікай дзюбай і доўгай шыяй. На адным канцы балота Была хата Жураўля, На другім канцы балота Чапля шэрая жыла. Танк. Звіслі над хвалямі сосны. Чапля рыбачыць ідзе. Карызна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўлі́н, ‑а, м.
Вялікая паўднёваазіяцкая птушка з стракатым апярэннем і доўгім веерападобным хвастом (у самцоў). Невядома, навошта такія прыгожыя, так багата прыбраныя паўліны час ад часу вельмі дзіўна крычаць, задраўшы раскрытыя дзюбы — у нейкім салодкім адчаі... Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
варухну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што, чым.
Аднакр. да варушыць (у 1, 2 знач.). Не варухне абвялым лістом клён на ўзбочыне дарогі, не адзавецца птушка. Навуменка.
•••
Вухам не варухнуць (не навесці) — не звярнуць ніякай увагі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бо́лбатка ’цецярук’. Утварэнне ад балбата́ць (гл.). Птушка так названая па «балбатанню», якое характэрна для яе ў перыяд такавання. Гл. Флінт, Птицы, 174.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вішня́к ’птушка дубанос, Coccothraustes coccothraustes L.’ (Ніканчук). Ад вішня. Назва ўзнікла таму, што дубаносы часта шкодзяць садам, асабліва вішнёвым. Параўн. таксама вішнёўка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дэ́ґель ’птушка з доўгімі нагамі’ (Сл. паўн.-зах.). Паводле Сл. паўн.-зах., звязана з літ. dẽglas ’стракаты, пярэсты’, dẽglis ’той, хто плямісты’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пта́сі ’птушыны’ (смарг., Сл. ПЗБ). З польск. ptasi ’тс’, нерэгулярнай формы ад ptak ’птушка’ замест ptaszy, параўн. разм. grosik ’грошык’ ад grosz.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)