Маладня́, мълъдня́, мыладня́, молання ’маланка’ (паўн.-усх.-бел., Працы, 7; Нас., Бяльк., Юрг., Растарг., Мат. Маг.; круп., Сл. ПЗБ; мсцісл. ДАБМ, к. 311), маладнёю ’хутка, нібы маланка’ (Нас.). Рус. смал., калуж. молодня́ ’маланка’. З малання, якое да прасл. moldnьja, як выводзяць Вяч. Ус. Іванаў і В. Тапароў (Бел. лекс., 59).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рукадзе́лле ’шыццё, вязанне і падобныя віды ручной працы’, ’рэч, выкананая шыццём, вязаннем і пад.’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ст.-бел. рукодѣлье ’справа рук’ (Альтбаўэр), сюды ж рукадзе́льнічаць ’займацца рукадзеллем’, рукадзе́льніца ’жанчына, якая займаецца рукадзеллем, майстар гэтай справы’ (ТСБМ). Складаны назоўнік ад рука (гл.) і *дзелаць ’рабіць’ < прасл. *dělati ’рабіць; працаваць; дзейнічаць; абчосваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
забо́йны 1, ‑ая, ‑ае.
Прызначаны для забою 1, для працы ў забоі. Забойны механізм.
забо́йны 2, ‑ая, ‑ае.
1. Прызначаны для забою 2. Забойны цэх.
2. Які дзейнічае смяртэльна, забівае насмерць. Забойная сіла асколка.
•••
Забойная вага гл. вага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зво́льніцца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак.
Часова або канчаткова вызваліцца ад выканання якіх‑н. абавязкаў, звязаных з вучобай, службай і пад. Звольніцца з вайсковай службы. Звольніцца па ўласнаму жаданню. □ Якраз у гэты дзень звольнілася з працы кур’ерка студыі. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сумле́ннасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць сумленнага. Сумленнасць намераў.
2. Сумленныя паводзіны, сумленныя адносіны да каго‑, чаго‑н. Жыццё ж людзей ідзе ў працы, у клопатах аб лепшым, якое не прыходзіць само, а заваёўваецца сумленнасцю чалавека, яго працай. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ме́злева ’аброк натурай’ (Нар. Гом.), мезлява ’падатак у Вялікім княстве Літоўскім у выглядзе скаціны, птушак, яек’, ’від абавязковай працы’ (Ябл., Вяржбоўскі, дыс.; Брукнер, Litwa), ст.-бел. мезлева, мезлива ’падатак за быдла’ (XV ст.). Балтызм. Параўн. літ. mẽzliava ’падатак, складчына’, лат. mezlava ’падатак’ (Карскі, Труды, 390; Булыка, Лекс. запазыч., 85; Лаўчутэ, Балтизмы, 94).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адма́лку, прысл.
З малых год, з маленства; змалку. А якая ж навука патрэбна для тых, што да працы вялікай рыхтуюць малых, навучаюць у школе адмалку дзяцей? Дубоўка. Засталася там ніва, Што адмалку карміла, Засталася крыніца, Што вадою паіла. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыскусі́раваць і дыскуці́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., што, аб чым і без дап.
Весці дыскусію аб чым‑н., абмяркоўваць якое‑н. спрэчнае пытанне. Дыскуціраваць пытанне аб арганізацыі працы. □ [Людзі] заўзята дыскусіравалі, абмяркоўвалі кожнае пытанне, выказвалі свае меркаванні і думкі. Машара.
[Ад лац. discutere — даследаваць, абмяркоўваць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зацёкшы, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. незал. пр. ад зацячы.
2. у знач. прым. Анямелы, набухлы; ацёкшы. Звычайна пасля працы, адчуваючы стомленасць, боль у зацёкшай параненай назе,.. Сяргей складваў усё напісанае ў стосік і ўспамінаў, што трэба зрабіць перавязку. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патаго́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Які выклікае ўзмоцненае выдзяленне поту. Патагонныя сродкі. // у знач. наз. патаго́ннае, ‑ага, н. Сродак, лякарства, якія выклікаюць ўзмоцненае выдзяленне поту. Прапісаць патагоннае. Выпіць патагоннае.
2. перан. Які надта стамляе, вымотвае ўсе сілы. Патагонная сістэма працы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)