жылава́ты разг.

1. жи́листый;

~тае мя́са — жи́листое мя́со;

~тая шы́я — жи́листая ше́я;

2. (с неравными слоями) жилова́тый;

ж. корч — жилова́тый пень;

3. (худощавый) жи́листый; сухопа́рый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ашля́хціць ’пабіць, правучыць’ (Касп.). Відаць, утворана ад дзеяслова тыпу рус. шля́хтить, шляхтовать ’ацёсваць шляхтай (цяслярскай сякерай)’ (з н.-ням. slichten ’стругаць’, гл. Фасмер, 4, 457), польск. szlachtować ’біць, рэзаць жывёлу на мяса; забіваць’ ці непасрэдна з ням. schlachten.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

адта́яць, ‑таю, ‑таеш, ‑тае; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і адтаць. Вокны ў карчме адтаялі, і за імі відаць было, як застыў на дрэвах пушысты некрануты іней. Пестрак.

2. што. Вывесці з замарожанага стану, размарозіць. Адтаяць мяса. Адтаяць халадзільнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

катле́та, ‑ы, ДМ ‑леце, ж.

Страва з мяснога або рыбнага фаршу, запечанага ў форме прадаўгаватага піражка. Пячы катлеты. Мяса на катлеты. // Такая ж страва з агародніны або кашы. Бульбяныя катлеты. Маркоўныя катлеты. Рысавыя катлеты.

•••

Адбіўная катлета — рэберная костачка з мясам, адбітым і спечаным.

[Фр. côtelette.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

людае́д, ‑а, М ‑дзе, м.

1. Першабытны чалавек, дзікун, які ўжываў у ежу чалавечае мяса. // Персанаж казак, які пажырае людзей. Болей за ўсіх дрыжыць Янка ад страху, калі адпавядаюць пра людаедаў і разбойнікаў. Бядуля.

2. перан. Пра чалавека жорсткага, схільнага да насілля, забойства. Фашысцкія людаеды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паляндві́ца, ‑ы, ж.

Мяса вышэйшага сорту з сярэдняй часткі свіной тушы каля хрыбта, якое вэндзяць або вяляць. Тым часам на стале з’явіліся відэльцы, нажы і талеркі і следам паплылі сакаўныя вэнджаныя кілбасы, цэлая талерка па-мастацку нарэзаных скрылікаў паляндвіцы, чырвоных, як пялёсткі вяргіні. Колас.

[Польск. polędwica.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ры́жы ’чырвона-жоўты’ (ТСБМ, Сцяшк.), ’чырвона-чорны’ (воран., віл., шальч., астрав., свісл., Сл. ПЗБ), ’руды’ (ЛА, 4; шчуч., Сл. ПЗБ; Бяльк.), худы (пра мяса) (ст.-дар., Нар. сл.), ’з праслойкамі мяса (пра сала)’ (ст.-дар., чэрв., Сл. ПЗБ), ’рыжы, светла-карычневы’, ’з рабаціннем на твары’ (ТС), ’чырвонашчокі’ (ПСл), ры́жае, рыжо́віна ’нятлустае мяса’ (ЛА, 4), рыжо́віны ’сала з праслойкамі’ (ст.-дар., ЛА, 4), рус. рыжий, укр. ри́жий, польск. rydzy ’рыжы’, славац. rýdzi ’чысты’, ’дабротны’, чэш. ryzí ’рыжаваты’, в.-луж., н.-луж. ryzy ’рыжы’, славен. rȋdž ’буры’, серб.-харв. rȋđ ’рыжы’, балг. ридж ’жоўта-чырвоны’, ст.-слав. рыждь. Прасл. *rydjь (корань *ryd‑: *rъd‑: *rud‑). І.‑е. корань *reudh ’чырвоны’, ’руды’ (Покарны, 1, 872–873). Звязана з руда́, рдзець, іржа, параўн. літ. rudìs ’іржа’, жам. rudéti ’ржавець’, літ. rudýnas, rudijà ’балота з іржавай, жалезістай вадой’, rùdis ’руды конь’ (Фасмер, 3, 527; Брукнер, 471; Махэк₂, 528; Скок, 3, 138–139; БЕР, 6, 252; Чарных, 2, 130).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рата́тус ’смак’ (лаг., Сл. ПЗБ). Няясна. Параўн. каш. rututú ’бульбяны суп’, якое Борысь (SEK, 4, 221) параўноўвае з гукаперайманнем — польск. дыял. ru‑tu‑tu ’гук бубна’ і адпаведнымі фізіялагічнымі рэакцыямі. Магчыма, сюды ж рус. ярасл. рататуй ’суп без мяса’. Іранічнае ўтварэнне?

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вы́варыць сов., в разн. знач. вы́варить;

в. мя́са — вы́варить мя́со;

в. соль — вы́варить соль;

в. пля́мы на суке́нцы — вы́варить пя́тна на пла́тье;

в. бялі́зну — вы́варить бельё

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

затхну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.

1. Задыхнуцца ад недахопу паветра. — Не ведаю, як я выглядаў, выпаўзшы.. [са схованкі], але Мальвіна зірнула на мяне і жахнулася: «Ты там затхнуўся, Язэпка!» Чарнышэвіч.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разм. Сапсавацца ад недахопу паветра; стаць затхлым. Мяса затхнулася.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)