Плыве́ц ’той, хто плавае’ (ТСБМ). Да прасл. *plyvati ’перасоўвацца па паверхні вады, плывучы па ёй’ — дзеяслова шматразовага дзеяння ад *ply‑nǫ‑ti < *pluii ’плыць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прысмалі́ць ’злёгку падпаліць, прыпаліць; прыкурыць (ТСБМ), ’хутка прыбегчы, прыехаць’ (Бяльк.), сюды ж экспр. прысмалі́цца ’захацецца, зажадацца’: от усім прысмалі́лася вады (Ян.). Да смала, смаліць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Спол ‘чарпак для вылівання вады з лодкі’, спо́лік ‘тс’ (ТС; жытк., Нар. словатв.; Мат.), укр. шпол ‘шуфель, драўляны чарпак для вылівання вады з лодкі’, шпо́ла ‘шуфлік’, польск. spółek, spółka ‘шуфлік, драўляная лапатка для вылівання вады з лодкі’, spułek ‘тс’, каш. spȯłk, špȯl ‘тс’, серб.-харв. дыял. ìspol, ìspō, ìspolac ‘тс’, балг. дыял. и́зпол, ‘тс’, макед. и́спо́л ‘тс’. Прасл. *jьspolъ, варыянт *jьspola ‘драўляная лапатка, шуфлік’ ад дзеяслова *polti ‘прыводзіць у рух, махаць чым-небудзь, падкідваць нешта’, з якога ў выніку спецыялізацыі развіліся значэнні ‘ачышчаць збожжа, правейваць’ (гл. палаць) і ‘выплюхваць, выліваць ваду з чаўна, лодкі’, што дае падставы для рэканструкцыі дзеяслова *jьz‑polti ‘тс’ (Міклашыч, 259; Скок, 2, 594–595; Борысь, Etymologie, 552–557).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́звацца, ‑завуся, ‑завешся, ‑завецца; зак.
Добраахвотна згадзіцца выканаць што‑н. Вызвацца ў разведку. □ Якуб Вастроў, малады хлопец, вызваўся з’ездзіць да барака прывезці вады. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпы́рхвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Аддзімаючыся носам, ротам, адганяць ваду. [Чалавек] капаецца, нібы цюлень, у марской пене, спакойна, нават абыякава адпырхваецца ад салёнай вады. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закра́ек, ‑крайка, м.
Разм. Тое, што і закраіна (у 1 знач.). Да.. вушэй данесліся характэрныя ўсплёскі вады, што білася ў высокія закрайкі парома. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
макрава́ты, ‑ая, ‑ае.
Крыху мокры. Дрэва шпалаў макраватае ад туману, кропелькі вады праступалі на гладка вылізанай паверхні рэек — як бы пакрапаў невялікі дожджык. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намя́кнуць, ‑не; пр. намя́к, ‑ла; зак.
Разм. Стаць намяклым, размякнуць ад сырасці, вады.
намякну́ць, ‑мякну́, ‑мякне́ш, ‑мякне́; ‑мякнём, ‑мекняце́; зак.
Аднакр. да намякаць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сталакты́т, ‑а, М ‑тыце, м.
Вапняковае ўтварэнне на столі і сценах пячор, якое ўзнікае ад прасочвання і выпарання вады, насычанай кальцыем і вуглякіслым газам.
[Ад грэч. stalaktos — які капае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пла́ванне, -я, н.
1. гл. плаваць.
2. Перамяшчэнне па паверхні вады, уменне, здольнасць так перамяшчацца.
Школа плавання.
Займацца плаваннем.
Падводнае п.
Сінхроннае п. (від спорту).
3. Перамяшчэнне на судне ці іншым плывучым сродку, рэйс па водным шляху.
Капітан далёкага плавання.
Хадзіць у п. (плаваць на судне, служачы, працуючы на ім).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)