захму́раны, ‑ая, ‑ае.

Нахмураны, пахмурны. Максіму кінуўся ў вочы.. несамавіты выгляд [Сцяпана]: казацкія вусы неяк бездапаможна павіслі на захмураным твары. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

недаяда́нне, ‑я, н.

Недастатковае харчаванне. Ад недаядання худзеў твар, але гарэлі вочы прамяністым бляскам — юнак ішоў па храму навукі. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазапуха́ць, ‑ае; зак.

Запухнуць — пра многае. — [Шэршні] пакусалі так, што ў дзеда пазапухалі вочы, і ён ледзьве знайшоў дарогу дадому. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пасу́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж., зб.

Тое, што і посуд. Бразнула нешта з пасуды, і .. [Міканор] прачнуўся, расплюшчыў вочы. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пато́ргвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Злёгку, час ад часу торгацца, рабіць сутаргавыя рухі. Вочы .. [Антонавы] гарэлі, вусы паторгваліся, калені дрыжэлі. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паўраскры́ты, ‑ая, ‑ае.

Трохі раскрыты, прыадкрыты. Ева стаіць воддаль, яе прыпухлыя вусны паўраскрыты, карыя вочы пабліскваюць хітравата і задзірліва. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

смехатлі́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Тое, што і смяшлівы. Смехатлівы чалавек. Смехатлівыя вочы. □ Ляснік заўважыў у.. сініх вачах [Фросі] смехатлівыя іскры. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заболе́тьII сов. (о каком-л. органе) забале́ць, пача́ць бале́ць;

у меня́ заболе́ли глаза́ у мяне́ забале́лі (пачалі́ бале́ць) во́чы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мазо́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., што.

Разм. Націраць мазалі доўгай работай або хадзьбой. Дзён два мазоліў [Бірук] далоні рыдлёўкай — раўняў гліняны дол. Кулакоўскі.

•••

Мазоліць вочы каму — дакучаць, назаляць пастаяннай прысутнасцю. Мужчыны выйшлі на двор. Абіваючы росную націну, пайшлі па градах да рова, каб не вельмі мазоліць людзям вочы. Асіпенка.

Мазоліць язык — упустую, дарэмна гаварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ні́зкі ’невысокі’ (Яруш., ТС), ні́зкі́ ’невысокі; нізінны; дрэнны па якасці’ (Сл. ПЗБ), укр. низьки́й ’невысокі’, рус. низкий ’тс’, польск. nizki ’тс’, чэш. nízký ’тс’, славац. nizky ’тс’, в.-луж., н.-луж. niski ’тс’, славен. nizek ’тс’; серб.-харв. ни̏зак ’тс’, макед. низок ’тс’, балг. ни́сък ’тс’ (< низък), низък ’нізкі (у маральных адносінах)’. Прасл. *nizъkъ, вытворнае ад *nizъ, гл. ніз. Прыватнае значэнне ’блізарукі’, параўн. нізкі на вочы (Сцяц., Жд. 1, Ян., ТС), нызкий на вочы (Клім.), параўн. укр. низький на очі, рус. низкий на глазы, літ. žemių, akių развілося, відаць, на базе ’той, які нізка схіляецца (каб разглядзець нешта)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)