◎ Кру́гліца ’хлеў для авечак’ (Яшк., Сцяшк. Сл.), ’гаспадарчая пабудова квадратнай формы’ (Нар. словатв.). Да круглы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кумпе́й ’скнара’ (Сцяшк. Сл.). Сапсаванае польск. skąpiec ’тс’. Магчыма, пад уплывам формы тыпу рус. скупендяй ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перныш ’пярына’ (Булг.) — варыянт формы пернач з даволі рэдкім суф. ‑ЫШ (гл. пернаць). Да пяро (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аўчуга́н ’аўчарка, сабака, які вартуе авечак’ (Нас.). Экспрэсіўнае ўтварэнне ад аўца па тыпу ваўчуган ’бялізны воўк’, зладзюган ’злодзей’, якім адпавядаюць формы на ‑у́га (‑ю́га): ваўчуга, зладзюга, параўн. Карскі 2-3, 33. Адсутнасць або незафіксаванасць зыходнай формы *аўчу́га, магчыма, указвае на сувязь (частковая калька?) з літ. avìganis ’аўчар’, ’аўчарка’ (Атрэмбскі, Gramatyka, 193, 212).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Каўшы́н ’збан’. Іменна ў такой форме гэта лексема сустракаецца ў некаторых бел. гаворках (агляд гл. у Лаўчутэ, Сл., 39). Гэта запазычанне з літ. мовы мае крыніцай літ. формы *kaušinas, *kaušynas ’вялікі збан’ (у аснове ляжыць форма kaušas ’коўш’). Гл. Лаўчутэ, там жа; Фасмер, 2, 397–398. Такім чынам, формы тыпу кадшый трэба разглядаць як зыходныя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бо́рацца ’бароцца’ (Касп.), ’бадацца’ (Сцяшк. МГ), бо́рыцца (Нас.), бо́ріцца (Бяльк.). Гл. баро́цца. Формы тыпу бо́рацца маюць секундарны націск.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вазьме́ліць ’сцягнуць, узяць’ (Касп.). Да *вазьмеля, *вазьмель ’той, хто возьме, не пытаючыся’, да асабовай формы вазьму або возьме.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жуто́мік ’суслік’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, запазычанне нейкай польск. формы з пачаткам žółto‑; жоўты колер можа суадносіцца з суслікам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ліва́рве́ра, лівольвір, лівальвёрт, ліворвэр — скажоныя (у выніку, дысіміляцыі) народныя формы лексемы рэвальвер (Мядзв., Касп., Бяльк., Сл. паўн.-зах.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пешаком ’пяшком’ (лях., навагр., Сл. ПЗБ) — прыслоўе, утворанае ад формы Тв. скл. адз. л. назоўніка ⁺пяшак (гл. пешака́).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)