произойти́ сов.

1. адбы́цца; (случиться) зда́рыцца; (сделаться) зрабі́цца, ста́цца; (возникнуть) узні́кнуць;

глубо́кий перело́м произошёл в его́ жи́зни глыбо́кі перало́м адбы́ўся ў яго́ жы́цці;

э́то произошло́ давно́ гэ́та адбыло́ся (зда́рылася) даўно́;

что тут произошло́? што тут зда́рылася (ста́лася, адбыло́ся)?;

с ним что́-то произошло́ з ім не́шта зда́рылася (ста́лася, адбыло́ся, зрабі́лася);

посмо́трим, что произошло́ паглядзі́м, што зда́рылася (адбыло́ся);

как э́то произошло́? як гэ́та зда́рылася (ста́лася, зрабі́лася)?;

от неосторо́жности произошёл пожа́р ад неасцяро́жнасці ўзнік (зда́рыўся) пажа́р;

э́та боле́знь произошла́ от просту́ды гэ́та хваро́ба ўзні́кла (зда́рылася) ад прасту́ды; см. происходи́ть​ 1;

2. (взять начало, получить происхождение) узя́ць пача́так, пайсці́;

от него́ произошло́ многочи́сленное пото́мство ад яго́ пайшло́ (узяло́ пача́так) шматлі́кае пато́мства.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хвати́ть​I сов.

1. (схватить) разг. хапі́ць, хваці́ць; ухапі́ць;

хвати́ть за рука́в хапі́ць за рука́ў; см. хвата́ть​I;

2. (испытать) разг. набра́цца, зазна́ць;

хвати́ть го́ря, стра́ху набра́цца го́ра, стра́ху;

3. (ударить) разг. сту́кнуць, уда́рыць; (бросить) бра́знуць, ля́снуць;

хвати́ть кулако́м по столу́ сту́кнуць (уда́рыць) кулако́м па стале́;

хвати́ть об пол бра́знуць (ля́снуць) аб падло́гу;

4. (поразить) хапі́ць; (повредить) пабі́ць; (прихватить) прыхапі́ць;

его́ хвати́л уда́р яго́ спаралізава́ла, яго́ хапі́ў уда́р;

моро́зом хвати́ло посе́вы маро́зам пабі́ла (прыхапі́ла) пасе́вы;

5. (выпить) прост. хапі́ць; ця́пнуць;

хвати́ть рю́мку хапі́ць (ця́пнуць) ча́рку;

6. (сделать что-л.) прост. урэ́заць, адпалі́ць;

хвати́ть плясову́ю пусці́цца ў ско́кі;

◊

хвати́ть че́рез край перабра́ць ме́ру (ме́рку) (далёка хапі́ць).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гне́сці несов.

1. (выжимать) гнести́;

але́й гняту́ць прэ́сам — расти́тельное ма́сло гнету́т пре́ссом;

2. перен. (приводить в подавленное состояние) гнести́, угнета́ть, тяготи́ть;

мяне́ гняце́ невядо́масць — меня́ гнете́т (угнета́ет) неизве́стность;

усі́х гняло́ маўча́нне — всех тяготи́ло молча́ние;

3. (каго, што) тяготе́ть (над кем, чем);

яго́ гняце́ няшча́сце — над ним тяготе́ет несча́стье;

4. гнести́, угнета́ть, притесня́ть, дави́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

захіста́цца сов.

1. закача́ться, зашата́ться; заколеба́ться;

слуп ~та́ўся — столб закача́лся (зашата́лся);

зямля́ пад нага́мі ~та́лася — земля́ под нога́ми заколеба́лась;

ён ~та́ўся і ўпаў — он закача́лся (зашата́лся) и упа́л;

2. перен. (стать непрочным, неустойчивым) заколеба́ться, зашата́ться, пошатну́ться;

яго́ аўтарытэ́т ~та́ўся — его́ авторите́т пошатну́лся;

3. перен. (впасть в нерешительность) заколеба́ться;

су́ддзі ~та́ліся — су́дьи заколеба́лись

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зразуме́ла

1. нареч. поня́тно, я́сно; вразуми́тельно;

ён даво́лі з. расказа́ў аб пае́здцы — он дово́льно поня́тно (я́сно) рассказа́л о пое́здке;

2. вводн. сл. коне́чно, поня́тно, разуме́ется; есте́ственно;

я, з., згадзі́ўся на яго́ прапано́ву — я, коне́чно (поня́тно, разуме́ется), согласи́лся на его́ предложе́ние;

3. в знач. безл. сказ. поня́тно, я́сно;

усё з. — всё поня́тно (я́сно)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

калаці́ць несов.

1. трясти́;

к. дрэ́ва — трясти́ де́рево;

2. разг. окала́чивать;

к. я́блыкі — окола́чивать я́блоки;

3. безл. (приводить в дрожь) трясти́; (о лихорадочном состоянии — ещё) зноби́ть;

мяне́ кало́ціць — меня́ трясёт (зноби́т);

4. перен. (вызывать неприятное чувство) коро́бить, корёжить;

гэ́та несправядлі́васць ~ці́ла яго́ — э́та несправедли́вость коро́била (корёжила) его́;

5. (снопы) молоти́ть, обива́ть, выкола́чивать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ва́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; незак., каго.

1. Захапляючы, зачароўваючы сваім выглядам, прыцягваць да сябе. [Лабановіча] наогул захапляла і вабіла жыццё з прынаднымі малюнкамі і таемнымі чарамі. Колас. Я Чорнае мора зялёным назваў бы, калі ўтаймуецца бура і шторм. Сюды мяне змалку і клікаў і вабіў бязмежны, жывы і нястрымны прастор. Грахоўскі. / у безас. ужыв. Хоць не было спякоты, але так і вабіла пад засень дрэў. Шахавец. // Выклікаць цікавасць да сябе, прыхільнасць, сімпатыю. Шырокая барада [Тодара].., яго манера гаварыць проста, зразумела і ясна, — усё гэта вабіла да яго. Нікановіч. Даша належала да ліку тых жанчын, хараство якіх не кідаецца рэзка ў вочы, а вабіць, захапляе, грэе. Васілевіч.

2. Падзываць птушак або звяроў, падрабляючы іх голас. [Піліпоўскі] жартаваў, высвістваў маршы, вабіў свістам з прыдарожных хмызнякоў птушак. Чорны. Там у таямнічыя Ночы ля дубоў Нашы паляўнічыя Вабілі ваўкоў. Глебка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

захіну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.

1. Засланіць, прыкрыць чым‑н. Пеця спачатку прысеў, пасля лёг у разору і Рукамі захінуў галаву. Сіняўскі. На нейкі Міг наперадзе мільгануў твар Яльцова, але яго тут жа захінулі нейчыя плечы. Савіцкі. // Пасунуўшы (фіранку і пад.), закрыць што‑н. Дзірынг загадаў захінуць фіранкі на вокнах. Новікаў.

2. Ахінуць чым‑н., закруціць у што‑н. Збанок ён захінуў кажушком. Хомчанка. [Ранены] не чуў.., як захінулі яго ў пасцілку, перанеслі ў хату і, перавязаўшы раны, паклалі на цёплую печ. Стаховіч. // Закінуць адзін край адзежыны на другі. Глушак захінуў полы кажуха, і зноў нагнаў на твар санлівасць. Мележ.

3. Схаваць куды‑н., за што‑н. Міроніха стала.. рознымі знакамі паказваць.. [Аўдулі], каб яна захінула куды-небудзь малако. Ермаловіч. [Ігар] паспрабаваў зазірнуць у сумку, але Андрэй захінуў яе за сябе. Ваданосаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пабудава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., што.

1. Паставіць, зрубіць дом; узвесці будынак, збудаванне. Дом быў стары, і яго даўно трэба было разбурыць, а на яго месцы пабудаваць новы. Арабей. Гады з два таму тут пабудавалі новы, высокі ды моцны мост. Зарэцкі. // Вырабіць, выпусціць (машыны, механізмы і пад.). Хлапчукі ўздыхнулі. Нехта задуменна сказаў: — Вось бы самалёты такія пабудаваць, як буслы. Лынькоў. // Зрабіць, змайстраваць, зляпіць.

2. перан. Стварыць. Разам з усім савецкім народам працоўныя Беларусі пабудавалі сацыялізм. «Беларусь».

3. Аснаваць на чым‑н. Саўка ведаў, што асуджаныя за «палітыку» карыстаюцца памагаю з боку шырокіх колаў грамады. На гэтым ён і пабудаваў сваю тактыку. Колас.

4. Вычарціць якую‑н. геаметрычную фігуру. Пабудаваць паралелепіпед.

5. Саставіць, скласці што‑н. Пабудаваць фразу. Пабудаваць сказ.

•••

Пабудаваць на пяску — аснаваць што‑н. на ненадзейных, хісткіх звестках, фактах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

павыраста́ць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.

1. Стаць высокімі, дарослымі (пра людзей). Прыйшоў .. [Зянон] з вайны і не пазнаў ні дзяцей — тыя павырасталі, ні жонкі — Дуся неяк змізарнела. Сабаленка. Язэпка рады быў кожнаму знаёмаму твару. А некаторых, з маладзейшых, ён ужо і не пазнаваў. Павырасталі без яго! Якімовіч. // (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Стаць вялікім, высокім (аб жывёлах, раслінах). Птушкі павырасталі і цяпер збіраліся разам. Чорны. Маладыя флянцы сасонак, пасаджаныя калісьці радамі, павырасталі ў гонкія дрэвы. Пальчэўскі.

2. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Узнікнуць, з’явіцца — пра ўсё, многае. Вакол гарнізона да восені, быццам грыбы, павырасталі дзоты. Брыль.

3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Паўстаць перад вачыма — пра многіх, многае. Сяргей хутчэй адчуў, чым убачыў, што вакол яго фашысты. Нібы павырасталі з зямлі. Сіняўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)