І́ўчык ’назва птушкі’ (Бяльк., Сцяц), і́чык ’птушка (лясны свістун)’ (Мат. Гом.). Відаць, птушка Saxicola rubetra L. (Антропаў, дыс.). Гукапераймальнае: іў‑чык, параўн. прыклад у Сцяцко: «Гэты йіўчык усё кажа: іў‑чык‑іўчык‑чык, жыве ў балоце»; параўн. ечык, ёўчык.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вітадо́л ’балотная птушка-перавозчык (якая крычыць «ві- тадол»)’ (Бяльк.). Гукапераймальнае ўтварэнне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заляце́ць, -ячу́, -яці́ш, -яці́ць; -яці́м, -еціце́, -яця́ць; -яці́; зак.
1. Летучы, апынуцца дзе-н., трапіць куды-н.
Самалёт заляцеў за хмару.
Птушка заляцела ў акно.
2. У час палёту спыніцца дзе-н.
З. на спадарожны аэрадром.
|| незак. залята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. залёт, -у, М -лёце, м. (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кардына́л, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Вышэйшы пасля Папы Рымскага духоўны сан у каталіцкай царкве, а таксама асоба, якая мае гэты сан.
2. Невялікая пеўчая птушка сямейства аўсянкавых з ярка-чырвоным (колеру кардынальскай мантыі) пер’ем, якая водзіцца ў Амерыцы.
|| прым. кардына́льскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
К. сан.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
саро́ка, -і, ДМ -ро́цы, мн. -і, -ро́к, ж.
1. Птушка сямейства крумкачовых з доўгім хвастом і чорным з белым апярэннем.
2. перан. Пра балбатлівага, шумнага чалавека.
◊
Сарока на хвасце прынесла — пра навіну, весткі, атрыманая невядома адкуль (жарт., іран.).
|| прым. саро́чы, -ая, -ае і саро́чын, -а.
Сарочына гняздо.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
недабі́ты, ‑ая, ‑ае.
Ранены, прыбіты не да смерці. Недабітая птушка. // перан. Не знішчаны поўнасцю пасля разгрому, паражэння. Пакідаючы за сабой недабітыя варожыя часці, .. нашы рухаліся ўперад і ўперад. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
снягі́р, снегіра, м.
Невялікая лясная пеўчая птушка сямейства ўюрковых з чырвонай афарбоўкай пер’я на грудзях (у самцоў); гіль. Узімку сюды прыляталі чырванагрудыя снегіры, якія любяць ласавацца рабінавымі ягадамі. Рунец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́ўка, ‑і, ДМ соўцы; Р мн. совак; ж.
1. Птушка сямейства сапраўдных соў.
2. Матылёк цёмнай афарбоўкі, вусені якога з’яўляюцца шкоднікамі сельскагаспадарчых культур; начніца. Капусная соўка. Азімая соўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцярвя́тнік, ‑а, м.
Драпежная птушка сямейства ястрабіных. // перан. Лаянк. Пра самалёт, лётчыка, які робіць разбойніцкі налёт на мірную краіну. У небе кружыўся і страчыў з кулямёта фашысцкі сцярвятнік. Ус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узмахну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Парывіста махнуць чым‑н. Узмахнуць рукамі. Узмахнуць вёсламі. □ Птушка ўздрыгнула, узмахнула крыламі. Арабей. Міхась узмахнуў лазінай і галопам паляцеў па гасцінцы. Дайліда.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)