езуі́т, -а, М -і́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Манах — член каталіцкага манаскага ордэна «Таварыства Ісуса».
2. перан. Хітры, крывадушны, каварны чалавек.
|| ж. езуі́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 2 знач.).
|| прым. езуі́цкі, -ая, -ае.
Е. ордэн.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ліса́ ж., прям., перен. лиса́;
серабры́стая л. — серебри́стая лиса́;
хі́тры як л. — хи́трый как лиса́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Му́дны ’хітры’ (Касп.). Няясна. Магчыма, у выніку кантамінацыі слоў му́дры і му́тны ’падазроны, не зусім ясны’. Ці мена ‑р‑ > ‑н‑, выкліканая шматзначнасцю лексемы мудры для адрознення (?). Параўн. тураў., гродз. му́дры ’хітры’ (ТС, КЭС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хітрэ́ц, ‑раца, м.
Хітры чалавек; хітрун. [Колька:] — Калі ж ты іх [алоўкі] купіў? От хітрэц, разам хадзілі і я не бачыў. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хі́трасць, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. гл. хітры.
2. Учынкі, паводзіны, разлічаныя на ўвядзенне каго-н. у зман.
Разгадаць чыю-н. х.
3. Спрытнасць, выкрутлівасць.
Не ўменнем, дык хітрасцю.
4. Аб чым-н., што зроблена мудрагеліста, складана, з загадкай.
Замок з хітрасцю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лука́вый
1. хі́тры;
2. сущ. (дьявол) нячы́сты, -тага м., нячы́сцік, -ка м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ліса́, -ы́, мн. лісы і (з ліч. 2, 3, 4) лісы́, ліс, ж.
1. Драпежная жывёліна сямейства сабачых з вострай мордай і доўгім пушыстым хвастом, а таксама яе футра.
Л. і ў сне курэй лічыць (прыказка).
2. перан. Хітры, ліслівы чалавек.
|| прым. лісі́ны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жох, ‑а, м.
Разм. Хітры чалавек; ашуканец, прайдзісвет. Скажу вам быль, не плётку, Пра жоха аднаго, Дзяўчаты і малодкі, Пабойцеся яго. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Выдрэ́ць ’рабіцца смялей, станавіцца дзёрзкім’ (Нас.). Ад выдра 2 ’пранырлівы, хітры чалавек’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
па́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Прыстасаванне для лоўлі звяроў.
Паставіць пастку на шашка.
2. Нечаканая небяспека, засада.
Унікнуць пасткі на дарозе.
3. перан. Хітры манеўр для заманьвання праціўніка ў небяспечнае становішча.
Прыдумаць пастку для ворага.
|| прым. па́сткавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)