ше́ствие ср. шэ́сце, -ця ср.; ход, род. хо́ду м.;
торже́ственное ше́ствие урачы́сты ход;
◊
замыка́ть ше́ствие ісці́ зза́ду;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
умяша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак., у што.
1. Пранікнуць куды-н., змяшацца з чым-н.
У. у натоўп.
2. Стаць удзельнікам чужой справы; увязацца.
У. у размову.
3. Прыняць удзел у якой-н. справе з мэтай змены яе ходу.
У канфлікт прыйшлося ў. дырэктару.
|| незак. уме́швацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. умяша́нне, -я, н.
Узброенае ў.
Хірургічнае ў. (аперацыя).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ламану́ць ’ламануць’, ’ударыць’, ’пабегчы, уцячы, рвануць’ (Нас., Юрч., Мік., Сцяшк., ТСБМ), ламяну́ць ’імгненна ўскочыць’ (уздз., чэрв., Жд. 2). Да ламаць (гл.). Суф. ‑ну‑ падкрэслівае закончанасць дзеяслова, які абазначае раптоўную змену ходу дзеяння. Параўн. рус. ломну́ть, ломану́ть ’моцна ўдарыць палкай, дубцом’, ло́мнуть ’грукнуць дзвярыма, акном’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
звясту́н, звестуна, м.
Разм. Той, хто прыносіць якую‑н. звестку; вястун. Аджытай цемры звестуны — Такім няма, не будзе ходу. Колас. Увысь з галубятні ўзняўся Крылаты звястун-паштальён. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засячы́ся сов. (о лошади) засе́чься;
конь на шпа́ркім хаду́ мо́жа ~чы́ся — ло́шадь на бы́стром ходу́ мо́жет засе́чься
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
а́нкер, ‑а, м.
1. Прыстасаванне ў гадзіннікавым механізме, якое звязвае хадавое кольца з маятнікам і забяспечвае раўнамернасць ходу гадзінніка.
2. Металічная дэталь, якая служыць для змацавання састаўных частак збудаванняў, машын.
[Ням. Anker.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замя́ць, ‑мну, ‑мнеш, ‑мне; ‑мнём, ‑мняце; зак., што.
Разм. Спыніць, перарваць; не даць чаму‑н. ходу. Замяць размову. Замяць справу. // Адцягнуць увагу ад чаго‑н.; зрабіць што‑н. непрыкметным. Замяць разгубленасць таварыша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узго́ркаваты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і узгорысты. Прыгожыя шматпавярховыя дамы закрыюць ад вока ўзгоркаватае поле, хвойнічкі, складскія будынкі. Карпаў. Перад самым лесам танк з ходу ўз’ехаў на нейкі ўзгоркаваты дзірван. Беразняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трады́нкі, трады́лкі ’рэхвы на калодцы кола’ (малар., кобр., брэсц., Нар. словатв.). Усе праз польскую мову, параўн. польск. дыял. tradynka, tradunki, tradyny, traduny ’жалезнае колца, якое злучае трайню з білам (ляжэйкай) падушкі пярэдняга ходу’; tradynek ’клямар, які злучае біла з падушкай’, што запазычаны з ням. die Tradiene < tradieren ’перадаваць’ (Сымоні-Сулкоўска, Transport, 80). Параўн. тарадынка, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Падгру́ніць ’падбіць, падахвоціць’ (Касп.). Няясна. Адзіным магчымым фармальным супастаўленнем можа быць рус. грунь ’конская рысь; дробная рысь’ (grędnъ, гл. Трубачоў, ЭССЯ, 7, 148). Параўн. яшчэ бел. гру́нем ’бягом’ (Бяльк.) і грунём ’тс’ (Нар. сл.), а таксама рус. иди грунистей, г. зн. прыбаў ходу, рысі, і дзеяслоў грунить ’ехаць трушком’. Тады падаруюць першапачаткова ’падагнаць, паскорыць’, потым — ’падахвоціць, падбіць’,
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)