узлажы́ць, -лажу́, -ло́жыш, -ло́жыць; -ло́жаны; зак.
1. каго-што на што. Палажыць на што-н., паверх чаго-н.; ускласці.
У. бервяно на сані.
2. перан., што на каго-што. Даручыць што-н. каму-н.
У. адказнасць на брыгадзіраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Паяды́нкі ’лёгкія сані’ (ваўк., Сцяшк. Сл.). З польск. pojedynka ’аднаконная брычка’. Множны лік пад уплывам лексемы с́ані.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паўпрага́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Разм. Упрэгчы ўсіх, многіх. Паўпрагаць коней у сані.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
са́ни са́ні, род. сане́й ед. нет;
е́хать в саня́х (на саня́х) е́хаць на са́нях (у са́нях);
◊
не в свои́ са́ни не сади́сь посл. не ў свае́ са́ні не садзі́ся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
папо́ў, ‑ова.
Які належыць папу.
•••
Глядзець на паповы сані гл. глядзець.
Палова вока гл. вока.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
са́нкі, ‑нак; адз. няма.
1. Тое, што і сані; невялікія сані. [Камлюк:] — Садзіся, Піліпе, да мяне ў санкі, за дарогу абмяркуем сёе-тое. М. Ткачоў. Люблю, як санкі мчацца з плачам, Пісклявы гімн зіме заводзяць, А конь, падкуты чортам, скача, Нібы па шкле, па гладкім лёдзе. Чарот.
2. Невялікія сані для катання з горан, перавозкі грузаў уручную. Па дровы мы ездзілі з Юзікам і крадком вазілі на малых санках-коўзанках. Якімовіч. На канькі, на санкі, лыжы Зваў фанфарамі каток. А. Александровіч.
3. Спец. Рухомая дэталь некаторых машын і апаратаў, якая па знешняму выгляду нагадвае невялікія сані.
4. Разм. Ніжняя сківіца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ро́звальні 1, разва́льні ’сані-развалы, развалкі’ (ТСБМ; круп., Жыв. сл.; Сцяшк.), ’шырокія сані’ (в.-дзв., Шатал.; брасл., в.-дзв., Сл. ПЗБ), ’вялікія сані’ (Байк. і Некр.); ’прыстасаванне да саней для расшырэння іх плошчы’ (глус., Янк. Мат.; Юрч.); ’крывіны з бакоў саней (каб накласці многа грузу)’ (Бяльк.); ’дзве крывуліны, што насаджваюцца на канцы задняй восі, калі возяць бярвенні’ (там жа). Да развалы (гл.). Суфікс ‑н‑і, як у сані (гл.).
Ро́звальні 2 ’прыстасаванне, у якім носяць сена’ (арш., чач., ДАБМ, камент., 826; Рам. 8) — у выніку кантамінацыі лексем розвіны, рэзвілі, рэзвіны ’тс’ (гл. рэзгіны) і розвальні ’сані-развалы’ паводле падабенства.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стальма́х, ‑а і стэ́льмах, ‑а, м.
Майстар, які робіць калёсы, сані. [Бацька] быў добры стальмах і цясляр, рабіў калёсы і сані, кадушкі і ночвы, ставіў хаты і крыў стрэхі. Бялевіч. Бацька расказвае, як некалі яго дзеда, спрытнага стэльмаха, пані запрасіла ў маёнтак адрамантаваць каламажку. Рамановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
са́начкі, ‑чак; адз. няма.
Разм. Памянш.-ласк. да сані, санкі. Любіш катацца, любі і саначкі вазіць. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
множналі́кавы, ‑ая, ‑ае.
У выразе: множналікавы назоўнік — назоўнік, які ўжываецца толькі ў множным ліку, напрыклад: вароты, сані, шахматы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)