хапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак., каго-што.

1. Браць рэзкім паспешлівым рухам рукі, зубоў, рота.

Х. кнігі і хутка складваць у партфель.

2. 3 цяжкасцю або прагна дыхаць.

Х. ротам паветра.

3. Лавіць, затрымліваць, браць сілай каго-н. (разм.).

Х. хуліганаў.

4. перан. Хутка, прагна ўспрымаць што-н., засвойваць на хаду (разм.).

5. 3 прагнасцю браць, купляць без разбору (разм.).

Х. што папала.

6. безас. Быць дастатковым.

Не хапае часу.

У нас усяго хапае.

|| зак. схапі́ць, схаплю́, схо́піш, схо́піць; схо́плены (да 1—4 знач.) і хапі́ць, хаплю́, хо́піш, хо́піць; хо́плены (да 1 знач.).

|| аднакр. хапану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́, (да 1, 2 і 4 знач.).

|| наз. хапа́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

умя́ць, умну́, умне́ш, умне́; умнём, умняце́, умну́ць; умя́ў, умя́ла; умні́; умя́ты; зак., што.

1. у што. Прымяўшы, уціснуць, увагнаць.

У. акурак у пясок.

2. Націскаючы, зрабіць больш шчыльным або прымяць хадой, яздой.

У. тытунь у люльцы.

У. зямлю гусеніцамі трактара.

3. З’есці многа, прагна (разм.).

У. бохан хлеба.

|| незак. уміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жлу́кціць ​1, ‑кчу, ‑кціш, ‑кціць; незак., што.

1. У тэкстыльнай прамысловасці — апрацоўваць бавоўну, баваўняныя і льняныя вырабы растворам шчолачаў для ачысткі і падрыхтоўкі да бялення, афарбоўкі; у папяровай вытворчасці — апрацоўваць анучы з мэтай ачысткі ад гразі і тлушчу.

2. У пральнай справе — апрацоўваць бялізну мыльна-шчолачным растворам.

жлу́кціць ​2, ‑кчу, ‑кціш, ‑кціць; незак., што.

Разм. Многа і прагна піць. Узяўшы кубак, .. [Парэчкус] доўга і прагна жлукціў ваду. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вы́жалапаць ’выжлуктаць, выхлебтаць’ (Сцяц., Зэльв.). Запазычанне з польск. wyżlopać ’выхлебтаць, прагна выпіць, апаражніць’, якое ў сваю чаргу з літ. žliaũbti ’прагна есці, лопаць, аплятаць’ (Малько, Бел.-польск. ізал., 90).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

хру́мстанне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. хрумстаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Карова прагна хапала капуснае лісце, з хрумстаннем згрызала храпкі і ісці дамоў не хацела. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пажэ́рці, ‑жару, ‑жарэш, ‑жарэ; ‑жаром, ‑жараце; пр. пажор, ‑жэрла; заг. пажары; зак., што.

1. З’есці прагна ўсё (пра жывёл). Саранча пажэрла пасевы.

2. Груб. Паесці ўсё, многае (пра людзей).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ву́пугаць ’з’есці прагна’ (Янк. II.). Гл. вы́пугаць, пу́гаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

уме́сці, умяту, умяцеш, умяце; умяцём, умецяце, умятуць; пр. умеў, умяла, ‑ло; заг. умяці; зак., што.

1. Замесці што‑н. куды‑н.

2. Разм. З’есці што‑н. хутка або прагна. Умесці яечню.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

удыхну́ць сов., прям., перен. вдохну́ть;

ён пра́гна ўдыхну́ў паве́тра — он жа́дно вдохну́л во́здух;

у. у каго́-не́будзь бадзёрасць — вдохну́ть в кого́-л. бо́дрость

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ла́са, прысл.

З асаблівай цягай да каго‑, чаго‑н.; прагна. Сумна, моташна ўдаве, Усё мужчыны ў галаве, Паглядае на іх ласа. Крапіва. Бабуля развязвае слоічак з мёдам, а Ніна ласа глядзіць. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)