Крыжаві́на ’лысіна, белая пляма на лбе жывёлы’ (Нар. словатв.). Першапачатковая пляма ў форме крыжа? Гл. крыж 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кра́піна, ‑ы, ж.
Пляма другога колеру на чым‑н. Дзе-нідзе шлях быў крануты жоўтымі крапінамі, пажаўцелымі ліс[та]мі, апаўшымі з бяроз. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разео́ла, ‑ы, ж.
Спец. Невялікая яркачырвоная пляма на скуры, якая паяўляецца пры такіх інфекцыйных захворваннях як адзёр, краснуха, тыф, воспа і пад.
[Новалац. roseola, памянш. ад roseus — ружовы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радзі́мы нар.-поэт. роди́мый;
○ ~мы знак — роди́мое пятно́;
~мая пля́ма — перен. роди́мое пятно́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
налёжка, ‑і, ДМ ‑жцы, ж.
Спец. Брак, пляма на тканіне ад сутыкнення яе з дрэнна прасушанай фарбай пры запарванні. Налёжка на тканіне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прамака́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Разм. Прамакальная папера. Але, пакуль адшукаў прамакатку, пляма ператварылася ўжо ў добрую лужыну. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Плаймо́, пляймо ’пляма’ (беш., Нар. сл.) — у выніку кантамінацыі лексем пляма і лагаю (гл. латюі) пры ад’ідэацыі балтыйскіх слоў: літ. plėnys ’попел’, прус. plejnis ’белы попел на жары (вуголлі)’. У польск. plama, з якога паходзіць бел. пляма, зліліся ст.-польск. plana ’загана’, ’дыятэз’ і (медыцыне^) plana ’чырвоная (агністая) пляма на скуры (ад хваробы)’, якое з ням. Flamme < лац. flamrna < jlagma < jlagräre ’гарэць’ (Банькоўскі, 2, 597; Брукнер, 417).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пля́йма ’пляма’ (Касп., Нас., Растарг.; ашм., Стан.; дубр., ЛА, 3; шуміл., Сл. ПЗБ), кляйміць ’пляміць’ (Стан.). Відаць, да пляма (гл.) з устаўным ‑и‑, як у войстры < востры. Плямлю/ плойма ’пляма’ (беш., Нар. сл.), плямо, пляшкі ’тс’ (паст., чэрв., беш., ЛА, 3) аформлены пад уплывам рус. пятно ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ме́ціна, ‑ы, ж.
Разм. Пляма, лапіна на целе, покрыве жывых істот; знак, метка. Нам прывялі двух сухіх.. канькоў, буланых, з белымі мецінамі на лбе. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Маке́т ’узор, паменшаная схема, мадэль’ (ТСБМ) — праз рус. мову запазычана з фр. maquette < італ. macchietta ’пляма, дробная фігурка ў выглядзе плямы’ < італ. macchia ’пляма’ (Голуб-Ліер, 299).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)