узне́сціся, -нясу́ся, -нясе́шся, -нясе́цца; -нясёмся, -несяце́ся, -нясу́цца; -нёсся, -не́слася; -нясі́ся; зак.
1. Падняцца ўверх, узляцець.
2. перан. Стаць ганарыстым, фанабэрыстым, пагардлівым (разм.).
|| незак. узно́сіцца, -о́шуся, -о́сішся, -о́сіцца.
|| наз. узнясе́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узвалачы́ся, ‑лачуся, ‑лачэшся, ‑лачэцца; ‑лачомся, ‑лачацеся; пр. узвалокся, ‑лаклася, ‑лося; зак.
Разм.
1. З цяжкасцю ўзысці, падняцца куды‑н. Узвалачыся па пагорак. Узвалачыся на пяты паверх.
2. З цяжкасцю падняцца, устаць. [Вера Ігнатаўна:] — Ляжыць .. [старая] ці ходзіць? [Несцер:] — Больш ляжыць. От, узвалачэцца на якую хвіліну і зноў кладзецца. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усцягну́цца, ‑цягнуся, ‑цягнешся, ‑цягнецца; зак.
Разм.
1. З цяжкасцю ўзысці, падняцца на верх чаго‑н. Ледзь усцягнуўся на зару. □ Стары давалокся да стала знясілены, усцягнуўся на край лавы і ўспёрся ўпалымі грудзямі на стол. Кірэенка.
2. Устаць, падняцца з пасцелі. Чаго ты ўсцягнуўся з тэмпературай?
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змо́га, -і, ДМ змо́зе, ж.
1. Сіла, здольнасць рабіць што-н. (ужыв. толькі ў некаторых выразах).
Наколькі хопіць змогі.
Не мець змогі падняцца з ложка.
2. Стан моцнай стомленасці, поўнага бяссілля.
Па́даць ад змогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уста́ць, -а́ну, -а́неш, -а́не; зак.
1. Стаць на ногі, прыняць стаячае становішча.
У. з канапы.
Рана ў. (рана падняцца з пасцелі). Хворая ўстала (выздаравела).
2. перан. Падняцца, рушыць на здзяйсненне чаго-н.
У. на абарону Радзімы.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра нябесныя свяцілы: з’явіцца на гарызонце, узысці.
Над лесам устала сонца.
4. перан. Узнікнуць, з’явіцца, паўстаць.
У памяці ўсталі вобразы сяброў.
|| незак. устава́ць, -таю́, -тае́ш, -тае́; -таём, таяце́, -таю́ць; -тава́й.
|| наз. устава́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закаса́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Загнуўшыся, падняцца, задрацца ўгору.
Рукаў закасаўся.
2. Закасаць сабе рукавы, полы і пад. (разм.).
Закасайся, каб не памачыць штаны.
|| незак. зака́свацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
подня́ться
1. (вверх) падня́цца;
2. в др. знач. узня́цца; падня́цца; (встать с места, ото сна) уста́ць; (быстро, порывисто) усхапі́цца; (возвыситься) узвы́сіцца; (повыситься) павы́сіцца; (начаться) пача́цца, усча́цца, распача́цца; (о тесте) падысці́; см. поднима́ться.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падыма́нне, ‑я, м.
Дзеянне паводле дзеясл. падымаць — падняць (у 1–4, 7 знач.) і падымацца — падняцца (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
растраві́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -тра́віцца; зак.
1. Моцна раздражніцца чым-н. (разм.).
2. Паглыбіцца або падняцца ад дзеяння кіслаты або іншых едкіх рэчываў (пра рэльеф малюнка, адбітку; спец.).
|| незак. растра́ўлівацца, -аецца і растраўля́цца, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узвалачы́ся, -лаку́ся, -лачэ́шся, -лачэ́цца; -лачо́мся, -лачаце́ся, -лаку́цца; -ло́кся, -лакла́ся, -ло́ся; зак. (разм.).
1. З цяжкасцю ўзысці куды-н.
У. на пагорак.
2. З цяжкасцю падняцца, устаць.
У. на ногі.
|| незак. узвалака́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і узвала́квацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)