Понт ’бачнасць (памылковая)’ (Мат. Гом.), панто́вы ’добры’ ў выразе: Яна дзеўчына пантовая, што і казаць (Жд. 1) — магчыма, тут маецца на ўвазе ’добры з выгляду’. Найбольш верагодна з рус. жарг. понт ’падман, хітрасць’, для понту ’для выгляду’, понт бить ’выяўляць з сябе чэснага чалавека’, паходжанне якіх не да канца высветленае. Параўн. балг. жарг. пунт ’падман’ ад тур. punt ’падман, хітрасць’ < італ. punto (БЕР, 5, 854), параўн. таксама італ. puntèllo ’хітрасць’; серб.-харв. punta ’падман’. Скок (3, 78) выводзіць з ням. Bund ’узрушэнне ад несапраўднай весткі’ і суадносіць з bunt ’узрушэнне, бунт’, што сумнеўна. Танкоў (Опыт исследования воровского языка, Казань, 1930, 15) звязвае з франц. ponter ’панціраваць, рабіць стаўку ў гульні’, што тлумачыць рус. жарг. пантер ’ігрок-аферыст’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
няпра́ўда, -ы, ДМ -дзе, ж.
1. Тое, што знаходзіцца ў супярэчнасці з праўдай; хлусня.
Няпраўдай свет пройдзеш, ды назад не вернешся (прыказка).
2. Ашуканства, падман.
Многа пабачыў на вяку ашуканства і няпраўды.
3. у знач. вык. Не адпавядае сапраўднасці.
Н., што ён памяняў месца працы. — Ён твой сябар? — Н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ама́на ’падман, прываба’ (Нас.), аманіць падменіць’ (Нас.), ст.-бел. омана (1608) (Нас. гіст.). Гл. мана, маніць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падло́г ’падробка з мэтай ашукаць каго-н.; падман, ашуканства’ (ТСБМ). Новае запазычанне з рус. подло́г ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
самападма́н, ‑у, м.
Унушэнне сабе таго, што не адпавядае сапраўднасці; падман самога сябе. Самападман і звязаная, з ім пэўная пераацэнка сваёй уласнай асобы, вагі свайго «я» — вось чым смешны для нас Пытляваны. Усікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ілю́зія, і, мн. -і, -зій, ж.
1. Скажонае ўяўленне, уражанне, заснаванае на падмане пачуццяў.
Аптычная і.
2. перан. Надзея на што-н., пазбаўленая рэальных падстаў; мара.
Цешыць сябе ілюзіямі.
3. Праграмны нумар ілюзіяніста (спец.).
|| прым. ілюзо́рны, -ая, -ае (да 1 знач.) і ілюзі́йны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Ілюзорны падман пачуццяў.
Ілюзійная праграма.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Зёл ’туман, які напускаюць чараўнікі’, ’падман’ (Нас.). Можа, ад зелкі ’зелле, адурманьваючыя рэчывы’. Параўн. яшчэ рус. ярасл. зёл ’злы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́дступ ’падыход’ (РБС), ’каварства’ (Нас.). Ад под- і ступаць (гл.). Значэнне ’каварства’ пад уплывам польск. podstęp ’падман, хітрасць’. Гл. яшчэ падступства.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
апты́чны в разн. знач. опти́ческий;
а. цэнтр лі́нзы — опти́ческий центр ли́нзы;
а. магазі́н — опти́ческий магази́н;
а. падма́н — опти́ческий обма́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вяро́за ’вярзенне, падман, хлусня’ (КТС). Да вярзці́. Заканчэнне слова ‑оза, магчыма, ужыта Якубам Коласам у якасці суфікса па аналогіі да пагроза дзеля рыфмы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)