◎ На́далаба ’вузкая планка, што набіваецца на капылы паверх вязоў’ (маст., Шатал.). Гл. надаўб.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цо́кальны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да цокаля. Цокальная пліта. Цокальны цэх.
2. Які з’яўляецца цокалем (у 1 знач.), мае цокаль (у 1 знач.). Цокальны паверх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
На́валак ’паверх’ (Гарэц.). Паводле Гарэцкага, «слова рэдкае і старое»; вядома на ўсходзе беларускай моўнай тэрыторыі, параўн. смал. на́валыкъ ’тс’ (Мат. Смал.). Да валачы́ць, валаку́, што адпавядала спосабу пабудовы, параўн. сволак ’кладзь, якая служыла апорай страхі на сохах’, рус. дыял. наволокъ ’заліўны луг з навалочанай вадою глебай’, палеск. наста́ва ’паверх’ і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мезані́н, ‑а, м.
Няпоўны паверх, пабудаваны над сярэдзінай дома. Дом з мезанінам. □ Над ганкам — надбудова-мезанін, там пакойчык для каго з прыезджых ці для дачкі, як падрасце. Хадкевіч.
[Іт. mezzanino.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыні́ць (прыні́ці) ’прымацоўваць паплёт паверх саломы’, пры́ні́ца, прані́ца, прыні́цы ’паплёт (у страсе паверх саломы)’ (ТС; лун., столін., ЛА, 4). Падаецца, што можна прапанаваць два шляхі ўтварэння дзеяслова. Найбольш верагодны — вытворны адсубстантыўны: ад назоўнікаў пры́ні́ца, прані́ца, прыні́цы, якія ў сваю чаргу утварыліся як размоўныя другасныя карэляты першасных пры́мі́ца, прамі́ца, параўн. асабліва прімні́ца ’паплёт (у страсе паверх саломы)’, гл. пры́міна. Другая магчымасць — семантычны перанос з адначасовым сцяжэннем ткацкага тэрміна прыні́ціць ’прывязаць кабылку ў ніце’ (брагін., Нар. сл.), прэфіксальнае да ні́ціць (гл.), у гэтым выпадку назоўнікі кшталту пры́ні́ца маюць аддзеяслоўнае паходжанне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ні́жні в разн. знач. ни́жний;
н. паве́рх — ни́жний э́таж;
~няе цячэ́нне — ни́жнее тече́ние;
○ н. чын — уст. ни́жний чин
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
верхату́ра, ‑ы, ж.
Разм. жарт. Верхняя частка якога‑н. збудавання, памяшкання; верхні, апошні паверх. Жыць на верхатуры. □ Бязногі Піліп, узлезшы сваім адумам на верхатуру царквы, гасіў ва ўсе званы. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патане́лы, ‑ая, ‑ае.
Абл. Які стаў тонкім, танейшым. Гаспадар амаль да шыі быў захутаны чырвонай, на ваце, коўдрай, паверх якой прасцёрум былі доўгія патанелыя рукі з дзіўна белымі далонямі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Наця́жка ’адзежына, якая надзяваецца паверх на кажух або іншую верхнюю вопратку; бяльмо на веку’ (ТС). Ад нацяга́ць, гл. цягаць, цягну́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гардэро́бная, ‑ай, ж.
Тое, што і гардэроб (у 2 знач.). Узышоўшы на другі паверх, наведвальнікі траплялі ў папярочны шырокі калідор, дзе размяшчалася гардэробная, і ўжо адсюль адчынялі дзверы ў аддзелы. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)