заілі́ць, ‑ліць; зак., што.

Запоўніць, несці пяском, ілам і пад. Змыты з адхону грунт заіліў дно канала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Карку́шкі. У выразе «несці на каркушках — несці за плячамі» (Нар. сл.), да карк (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

па́ха, -і, ДМ па́се, мн. -і, пах, ж.

Унутраная частка плечавога выгібу.

Несці скрутак пад пахай.

Узяць што-н. пад паху або пад пахі.

◊

Лахі пад пахі (разм.) — узяўшы самае неабходнае, хутчэй выбірацца адкуль-н.

|| прым. па́хавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нясе́нне ​1, ‑я, м.

Выкананне якіх‑н. абавязкаў. Нясенне варты.

нясе́нне ​2, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. несці ​2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

яйцано́скасць, ‑і, ж.

Здольнасць несці яйцы, а таксама колькасць яец, знесеных свойскай птушкай за пэўны час. Яйцаноскасць курэй. Павысіць яйцаноскасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нести́​I несов.

1. не́сці;

2. (выполнять) не́сці, выко́нваць; (делать) рабі́ць;

нести́ карау́л не́сці ва́рту (караву́л);

нести́ дежу́рство не́сці дзяжу́рства (дзяжу́рыць);

нести́ отве́тственность не́сці адка́знасць (адка́зваць);

нести́ слу́жбу не́сці (выко́нваць) слу́жбу;

нести́ обя́занности (заве́дующего, дире́ктора) выко́нваць абавя́зкі (зага́дчыка, дырэ́ктара);

нести́ всю рабо́ту выко́нваць (рабі́ць) усю́ рабо́ту;

3. (страдать от чего-л.) цярпе́ць, не́сці; (сносить) зно́сіць;

нести́ убы́тки цярпе́ць (не́сці) стра́ты;

нести́ наказа́ние не́сці (цярпе́ць) ка́ру (пакара́нне);

нести́ поте́ри воен. не́сці стра́ты;

4. (поддерживать, быть опорой) трыма́ць, падтры́мліваць;

э́ти коло́нны несу́т а́рку гэ́тыя кало́ны трыма́юць (падтры́мліваюць) а́рку;

ствол несёт на себе́ ве́тви и ли́стья ствол трыма́е на сабе́ галлё і лісты́;

5. (причинять) не́сці;

фаши́зм несёт ги́бель культу́ре фашы́зм нясе́ гі́бель культу́ры;

6. (гнать, увлекать) не́сці; гнаць; (мчать) імча́ць;

ве́тер несёт ту́чи ве́цер нясе́ (го́ніць) хма́ры;

ко́ни бы́стро несли́ коля́ску ко́ні шпа́рка імча́лі бры́чку;

куда́ тебя́ несёт? разг. куды́ цябе́ нясе́ (го́ніць)?;

7. безл. (тянуть) цягну́ць; (дуть) дзьмуць; (пахнуть) па́хнуць, тхнуць, патыха́ць;

несёт от окна́ ця́гне (дзьме) з акна́;

от него́ несёт табако́м ад яго́ тхне (патыха́е) тытунём;

несло́ га́рью патыха́ла (па́хла) га́рам (гарэ́лым);

8. (говорить пустое) разг. вярзці́, пляву́згаць;

несёт вся́кий вздор вярзе́ (пляву́згае) ро́зную лухту́;

9. (о поносе) безл., разг. гнаць; паласка́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тарна́біць ’валачы, цягнуць, несці з цяжкасцю’ (Скарбы), сюды ж, магчыма, тарнэ́піць ’валачы, несці, везці’ (карэліц., Нар. сл.). Мажліва, ад тараба́ніць 2 (гл.) з перастаноўкай зычных б (п) і н і пропускам галоснага або з экспрэсіўнай устаўкай з тараніць 3 ’несці’, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

тра́ціць, -а́чу, -а́ціш, -а́ціць; -а́чаны; незак.

1. што. Расходаваць грошы, сродкі на што-н. з пэўнай мэтай, патрэбай.

Т. грошы на падарункі.

2. перан., што. Марна, без толку расходаваць; пазбаўляцца ад чаго-н.

Т. час.

Т. здароўе.

3. каго. Несці страту ў асобе таго, хто памёр, пайшоў і пад.

Т. дарагога чалавека.

4. што. Несці страту ў якіх-н. матэрыяльных каштоўнасцях.

Т. маёмасць.

5. што. Парушаць сувязь, паслядоўнасць у думках, гутарцы і пад.

Т. логіку ў разважаннях.

|| зак. патра́ціць, -а́чу, -а́ціш, -а́ціць; -а́чаны (да 1—4 знач.).

|| наз. тра́та, -ы, ДМ тра́це, ж. (да 1—4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

поочерёдный (по очереди) па чарзе́, пачарго́вы;

нести́ поочерёдное дежу́рство не́сці дзяжу́рства (дзяжу́рыць) па чарзе́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зло́тнік, ‑а, м.

Уст. Тое, што і залатар (у 1 знач.). Перш уздумалася .. [Любе] несці пярсцёнак да злотніка, каб той пераліў яго на завушніцы. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)