Морзаць ’смаркаць, уцягваць соплі ў нос’ (Нас.). Відавочна, з mъrdati (параўн. ст.-чэш. mrdati ’рухаць, варушыць’, польск. merdać, myrdać ’віляць, махаць, хістацца’, балг. мъ́рдам ’ківаць, махаць, люляць, мръ́ннъ ’варушыць, рухаць’, серб.-харв. мр̏днути ’зрушыць’, славен. meȓdati ’моршчыць нос’, mȓdati ’рухацца туды-сюды’) пад уплывам лексемы морзы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́яць, мая́ты ’віцца (на ветры)’, ’калыхацца’ (Доўн.-Зап., Мотивы), ’махацца’ (Доўн.-Зап., Песні), ’красавацца, чырванець’ (Бес.), ’адхайваць’ (ТС), ’кідацца (аб конях)’ (Ян.). Укр. ма́яти ’рухаць туды-сюды’, рус. ма́ять ’махаць’, ’падмануць’, польск. majak ’міраж’, ’вакольная дарога’, majaczyć ’круціцца, балбатаць бязглуздзіцу’, н.-луж. mawaś ’махаць’, чэш. mávati ’тс’, славен. májati ’рухаць туды-сюды’, балг. зама́я, ома́я ’адурманьваю, чарую’, ст.-слав. намаꙗти, помавати ’ківаць на каго-небудзь’. Прасл. majati. Роднаснымі і.-е. адпаведнікамі з’яўляюцца: літ. móti, лат. māt ’махаць’, ст.-інд. māyā́ ’пераўтварэнне, падман, мана, ілюзія’, ст.-грэч. μῑμος ’фокуснік, актор’, μώσθαι ’жыва рухацца’, і.-е. *mā‑ (Бернекер, 2, 7; Траўтман, 166; Фасмер, 2, 587, Махэк₂, 355; Бязлай, 2, 161). Параўн. махаць, мана́, мара́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́вахаць ’выветрыць усё смецце з зерня’ (Сцяшк.). Да польск. wachać ’махаць, калыхаць, веяць’, wahać ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разма́хваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да размахаць.
2. чым. Махаць чым‑н. то ў адзін, то ў другі бок. Віктар, як і ўсе, размахваў рукамі, крычаў — не толькі сваім, а і калоне палонных немцаў, якую вялі па вуліцы. Навуменка. Чаравака кланяўся і размахваў капелюшом. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ма́хам, ма́хым ’па-ашуканцку’ (Нас., Бяльк., Растарг.). Да махаць, у якога І. Насовіч фіксуе значэнне ’хлусіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мінтала́ць, мынтыла́ты ’махаць, размахваць, матляць’ (Клім.). Да матла́ць (гл.) з другаснай назалізацыяй пад уплывам наступнага ‑т‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Махла́, мыхла́ ’ветраны чалавек’ (Юрч. 2). Да маха́ць (гл.). Аб суфіксе ‑ла гл. Сцяцко, Афікс. наз., 48–49.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́хля ’прайдоха, махлярка’ (мсцісл., З нар. сл.), ’лахудра’ (полац., А. Баханькоў). Роднаснае да махале́й і да махаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́змах ’размах’ (ТС). Націск на ро́ пад уплывам укр. ро́змах ’тс’. Да разма́х, разма́хваць ’махаць чым-небудзь то ў адзін, то ў другі бок’, размаха́ць ’расхістаць, разгайдаць’ < прасл. *orz‑maxъ < прасл. *orz‑maxati/mavati/majati (рус. размах, польск. rozmach, н.-луж. і в.-луж. rozmach, чэш., славац. rozmah, славен. razmàh, балг. разма́х) > раз- (роз-) і маха́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Міхнідаўка ’непаседлівая, хуткая ў рухах асоба’ (Крыў., Дзіс.). Няясна. Магчыма, да махну́ць ’хутка адправіцца, адысці куды-небудзь’ < маха́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)