гаршчо́к, ‑шка, м.

Круглая выпуклая гліняная пасудзіна са звужаным дном для гатавання стравы. Маці пачала вымаць з печы гаршкі з ядою. Дамашэвіч. Пільнуйся гаспадаркі, будуць у гаршку скваркі. Прыказка. // Прадаўгаватая гліняная пасудзіна ў выглядзе ўсечанага конуса для хатніх раслін. // Пасудзіна для мачы і спаражненняў. Начны гаршчок.

•••

Ад гаршка паўвяршка — пра недарослага, нясталага чалавека.

Заглядаць у чужы гаршчок гл. заглядаць.

Змяняць гаршкі на гліну гл. змяняць.

Не святыя гаршкі лепяць гл. святы.

Як у гаршку кіпець гл. кіпець.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кипяти́ться

1. кіпяці́цца; гатава́цца, па́рыцца;

2. перен. гарачы́цца; кіпе́ць;

3. страд. кіпяці́цца; гатава́цца, па́рыцца; см. кипяти́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ключ​III м. (источник, родник) крыні́ца, -цы ж.;

◊

бить ключо́м біць крыні́цай;

кипе́ть ключо́м кіпе́ць, вірава́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Кі́бяць ’кіпцюр’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. кіпцюры, кіпець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Ке́пці ’зубцы ў шасцярні’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. кіпець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рыхце́ць ’кіпець’ (Сцяшк. Сл.). Гукапераймальнае слова, утворана па мадэлі пыхце́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Разаўрэ́ць (разовре́ць) ’разапрэць, моцна ўспацець’, разовре́лый ’моцна ўспацелы, разапрэлы’ (Нас.). Да урэць (гл.), врець [врѣць] ’аблівацца потам’, ’вянуць’ (Нас.), врэць ’кіпець’ (КЭС), рус. дыял. вреть ’моцна пацець’, укр. врі́ти ’кіпець’, польск. wrzeć, чэш. vřiti, славац. vrieť, славен. vréti, серб.-харв. вре̏ти, балг. вря, ст.-рус. вьрѣти ’кіпець’, ст.-слав. вьрѣти. Да прасл. *vrěti, звязанага з *vīrъ (> вір 1, гл.), *variti (> бел. вары́ць). Роднасныя да літ. vérdu, vìrti ’кіпець, бурліць’, versmẽ крыніца’, лат. vir̂t, vęr̂du, virags ’вір’ (Фасмер, 1, 362). Да і.-е. *u̯er‑/*u̯or‑, *u̯ṛ‑ ’гарэць’, ’паліць’ (ЕСУМ, 1, 433; Махэк₂, 702–703; БЕР 1, 193; Скок, 3, 622–624).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кляхава́ць ’кіпець’ (Жыв. сл.). Гл. кляхатаць, кляхацець. Гукапераймальнае. Параўн. кляскаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кі́пецень ’вар’ (ТСБМ, Мат. Гом., Яўс., Жд. 3). Гл. кіпень, кіпець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кі́паць ’кіпцюр, ногаць’ (Др.-Падб., Гарэц., Шат., Мат. Маг., Шпіл.). Гл. кіпець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)