капіта́л, ‑у, м.
1. Вартасць, якая прыносіць яе ўладальніку-капіталісту прыбавачную вартасць шляхам эксплуатацыі наёмных рабочых. Прамысловы капітал. Фінансавы капітал. Манапалістычны капітал. // толькі адз. Капіталісты, буржуазія як клас; капіталізм. Краіны капіталу.
2. Разм. Сума грошай (звычайна вялікая). Некалькі дзесяткаў заробленых рублёў зараз здаваліся Лабановічу значным капіталам, з якім весялей заглядалася ў заўтрашні дзень. Колас. Дагэтуль Зося насіла ўвесь свой капітал у хустачцы, туга заціснуўшы вузлом і медзякі і паперкі. Брыль.
3. перан. Багацце, каштоўнасць, скарб. [Бондар:] Людзі — найдаражэйшы капітал. Сапраўдны чалавек — найвялікшае багацце. Гурскі.
•••
Асноўны капітал — частка капіталу, якая затрачваецца на набыццё сродкаў вытворчасці.
Іміграцыя капіталу гл. іміграцыя.
Пераменны капітал — частка капіталу, якая затрачваецца на наём рабочай сілы.
Прамысловы капітал — капітал, які функцыяніруе ў сферы капіталістычнай матэрыяльнай вытворчасці і праз эксплуатацыю наёмных рабочых дае прыбавачную вартасць.
Фінансавы капітал — зрошчаны капітал банкаўскіх і прамысловых манаполій.
Мёртвы капітал — а) каштоўнасці, маёмасць, якія не прыносяць даходу; б) перан. пра ідэі, думкі, веды і пад., што не знаходзяць сабе прымянення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мігра́цыя ’перасяленне насельніцтва, перамяшчэнне жывёльных арганізмаў, элементаў, клетак; пераход капіталу з адной галіны эканомікі ў іншую’ (ТСБМ). З рус. миграция ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 77), якое з зах.-еўр. моў (паводле дзеяслова мигрировать — з ням.) < лац. migrātio ’пераход, пераезд’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
магна́т, ‑а, М ‑наце, м.
Буйны феадал, памешчык у некаторых краінах Еўропы (пераважна ў ранейшай Польшчы і Венгрыі). // Багач, буйны капіталіст. Нафтавы магнат. □ Гонка ўзбраенняў прыносіць фантастычныя барышы магнатам капіталу. «ЛіМ».
[Ад лац. magnatus — знатны чалавек, вяльможа.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раб м., прям., перен. раб;
паўста́нне рабо́ў — восста́ние рабо́в;
рабы́ капіта́лу — рабы́ капита́ла;
◊ р. бо́жы — уст. раб бо́жий
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прылічы́ць, -ічу́, -ічыш, -ічыць; -ічаны; зак.
1. каго-што. Дадаць пры падліку.
П. працэнты да капіталу.
2. каго (што). Назначыць куды-н. для адбывання службы (спец.).
П. навабранцаў да воінскай часці.
3. каго-што. Аднесці да ліку каго-, чаго-н.
П. да выдатных даследчыкаў.
|| незак. прылі́чваць, -аю, -аеш, -ае і прыліча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зро́шчванне ср., прям., перен. сра́щивание;
з. касце́й — сра́щивание косте́й;
з. прамысло́вага і фіна́нсавага капіта́лу — сра́щивание промы́шленного и фина́нсового капита́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цэнтраліза́цыя, ‑і, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. цэнтралізаваць і стан паводле знач. дзеясл. цэнтралізавацца. Цэнтралізацыя дзяржавы. Цэнтралізацыя зямель. Працэс цэнтралізацыі капіталу.
2. Кіраванне чым‑н. з адзінага цэнтра.
•••
Дыспетчарская цэнтралізацыя — сістэма кіравання стрэлкамі і святлафорамі на чыгуначных станцыях.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
банкі́рскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да банкіра, належыць банкіру. Банкірская кантора. Банкірскі дом. □ Большая частка банкірскага капіталу зусім фіктыўная і складаецца з даўгавых патрабаванняў (вэксаляў), дзяржаўных папер (якія прадстаўляюць ранейшы капітал) і акцый (пасведчанняў на атрыманне будучага даходу). Маркс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накапле́нне ср.
1. (действие) накопле́ние;
н. капіта́лу — эк. накопле́ние капита́ла;
2. только мн. накопле́ния, сбереже́ния;
○ першапачатко́выя ~нні — эк. первонача́льные накопле́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
манапо́лія, -і, мн. -і, -лій, ж.
1. Выключнае права на вытворчасць або продаж чаго-н., а таксама выключнае права карыстання чым-н.
Дзяржаўная м.
2. Буйное капіталістычнае аб’яднанне, якое ўзнікла на падставе канцэнтрацыі вытворчасці і капіталу з мэтай панавання ў пэўнай галіне гаспадаркі і атрымання найбольшага прыбытку.
|| прым. манапалісты́чны, -ая, -ае і манапо́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Манапалістычны капітал.
Манапольнае права.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)