парашо́к, -шку́ і -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м.
1. -шку́. Дробна расцёртыя частачкі цвёрдага рэчыва.
Зубны п. (для чысткі зубоў).
2. -шка́. Лекавае рэчыва пэўнай дазіроўкі ў раздробненым выглядзе.
Лякарства ў парашках.
◊
Сцерці ў парашок каго (разм.). — жорстка расправіцца; звычайна як выраз пагрозы.
|| прым. парашко́вы, -ая, -ае.
Парашковае малако (з малочнага парашку).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
альвео́лы, ‑аў; адз. альвеола, ‑ы, ж.
1. Найдрабнейшыя пузыркі, якія ўтвараюцца лёгачнай тканкай і да якіх падыходзяць канцавых разгалінаванні крывяносных жылак.
2. Ямкі ў сківіцах, дзе змяшчаюцца карані зубоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Моўзаць, лельч., ельск. моўзать ’кусаць без зубоў, дзяснамі’, укр. моўзатʼ (Бел.-укр. ізал.). Да прасл. melzti ’ссаць’, ’даіць’ (рус. ц.-слав. мълсти, рус. цвяр., уладз., ярасл. молсать ’смактаць, абгрызаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
карэ́нны, -ая, -ае.
1. Спрадвечны, пастаянны (пра жыхароў пэўнай мясцовасці).
К. мінчанін.
2. Рашаючы, самы істотны, які датычыцца асноў чаго-н.
К. пералом у грамадскім жыцці.
Карэнныя змены.
3. Які мае адносіны да кораня слова; каранёвы.
Карэнная частка слова.
○
Карэнныя зубы — пяць задніх зубоў з кожнага боку верхняй і ніжняй сківіц.
◊
Карэнным чынам — поўнасцю, зусім.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ца́хкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Абл. Утвараць гукі, падобныя на лёскат зубоў. — Сяджу, калачуся, а .. [ваўкі] ўжо цахкаюць тут, ляскаюць зубамі. Сабаленка. Працаваў дзядзя Міша нажніцамі, але яны не цахкалі, а шапацелі, спявалі! Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узбро́ены прич., прил., в разн. знач. вооружённый;
у. атра́д — вооружённый отря́д;
~нае паўста́нне — вооружённое восста́ние;
◊ у. да зубо́ў — вооружённый до зубо́в
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
оска́л м.
1. (действие) выскаля́нне, -ння ср., вышчэ́рванне, -ння ср., ашчэ́рванне, -ння ср.;
2. вы́скал, -лу м.;
оска́л зубо́в вы́скал зубо́ў;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Назу́блены ’прарослы’ (ТС), назубленае насенне ’насенне, якое толькі пачынае прарастаць’ (Жд. 1, Мат. Гом.), назубіцца ’прарасці’ (Мат. Гом.), назубіць ’нарабіць вострых зубоў на лазе’ (Яўс., Яруш., Сл. ПЗБ). Усё да зуб, параўн. літ. žémbėti ’прарастаць, пускаць расткі’, літаральна ’зубіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бурча́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. бурчаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Вось ужо чуецца ляскат зубоў і глухое бурчанне... Маўр. Накатваючыся на параход, .. [валы] яшчэ бурчалі, але гэта было ўжо не пагрознае, а ціхае, улагодненае бурчанне. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бяззу́бы, ‑ая, ‑ае.
Які не мае зубоў. Ад ... голасу [Васілёвай жонкі] прачнулася дзіця, закугакала, пацешна зморшчыўшы носік, раскрываючы ружовы бяззубы рот. Асіпенка. [Старая] смяялася бяззубым ротам, часта моргала вачамі і радасна ківала сівой галавой. Дуброўскі. // перан. Непрынцыповы, пазбаўлены вастрыні. Бяззубая крытыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)