мета́фара, ‑ы, ж.
Ужыванне слова або выразу ў пераносным значэнні, заснаванае на падабенстве або параўнанні, напрыклад: «плач ветру», «гоман лесу».
[Ад грэч. metaphora — перанос.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
коўзь, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца ў значэнні дзеяслова «коўзацца», «каўзануцца». — [Воўк] — коўзь з ганка ды наўцёкі з двара. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
...збыт,
Другая частка складаных слоў (назваў устаноў, арганізацый), якая ўжываецца ў значэнні: «які займаецца збытам чаго‑н.», напрыклад: маслазбыт, энергазбыт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сто, ста, ліч. кольк.
1. Лік, лічба і колькасць 100.
С. дзеліцца на чатыры.
С. падручнікаў (колькасць, абазначаная гэтай лічбай).
2. Ужыв. для выражэння вялікай колькасці ў значэнні шмат, вельмі, многа.
Разоў с. слухалі перадачу.
◊
На ўсе сто (разм., адабр.) — поўнасцю, цалкам.
|| парадк. со́ты, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
алё, выкл.
Вокліч, які ўжываецца ў час размовы па тэлефоне як адказ на тэлефонны выклік, у значэнні «слухаю», «слухайце», «каля тэлефона».
[Англ. hallo.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераме́нны, -ая, -ае.
Які мяняецца, няўстойлівы, з пераменамі.
Пераменнае надвор’е.
П. ток (які перыядычна мяняе сілу і напрамак). Пераменная велічыня і пераменная (наз.) — пра велічыню, якая можа па ўмовах задачы набываць розныя значэнні. П. капітал (частка капіталу, якая затрачваецца на наём рабочай сілы і змяняецца ў працэсе вытворчасці).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пе́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1. Найменш каштоўная па значэнні фігура ў шахматнай гульні.
2. перан. Пра малазначнага і несамастойнага ў сваіх дзеяннях чалавека.
|| памянш. пе́шачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, чак, ж. (да 1 знач.).
|| прым. пе́шачны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адце́нне, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Разнавіднасць аднаго і таго ж колеру (гуку і пад.).
А. ружовага колеру.
2. перан. Асаблівасць, якая ўяўляе сабою ледзь улоўны пераход ад аднаго да другога.
Розныя адценні ў значэнні слова.
3. перан., чаго. Дадатковая ўласцівасць чаго-н.
Прагучаў папрок з адценнем злосці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
круць, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца ў значэнні дзеясловаў крутнуць і крутнуцца. Конік той круць назад ды дай бог ногі. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пырх, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца ў значэнні дзеясловаў пырхаць 1 і пырхнуць 1. Вяртлявая сінічка пырх — і няма яе... Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)