бле́шня, ‑і, ж.
Тое, што і блясна. Блешня закідваецца ззаду лодкі на дно. Матрунёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэтраншэме́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Уст. Умацаванне, размешчанае ззаду галоўнай пазіцыі таго, хто абараняецца.
[Фр. retranchement.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўбо́кс, ‑у, м.
Мужчынская стрыжка, пры якой валасы з бакоў галавы і ззаду падстрыгаюцца машынкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аза́ддзе, ‑я, н., зб.
1. Тое, што і пазаддзе.
2. Тое, што знаходзіцца, цягнецца ззаду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ше́ствие ср. шэ́сце, -ця ср.; ход, род. хо́ду м.;
торже́ственное ше́ствие урачы́сты ход;
◊
замыка́ть ше́ствие ісці́ зза́ду;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
позади́II нареч.
1. (сзади, за кем-, чем-л.) зза́ду;
он сиде́л далеко́ позади́ ён сядзе́ў далёка зза́ду;
2. (в прошлом) у міну́лым; міну́ла, міну́лася, прайшло́;
все тру́дности оста́лись позади́ усе́ ця́жкасці засталі́ся ў міну́лым (міну́ліся, прайшлі́).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паастава́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -тае́цца; -таёмся, -таяце́ся, -таю́цца; зак.
1. Астацца дзе-н. — пра ўсіх, многіх або быць пакінутым дзе-н. — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх.
Жнеі пааставаліся ў полі да вечара.
На градах яшчэ пааставалася многа агародніны.
2. Працягваць быць якім-н., кім-н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Вокны пааставаліся адчыненымі.
3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Захавацца, уцалець — пра ўсё, многае.
На падлозе пааставаліся сляды.
4. Апынуцца ў якім-н. стане — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Пасля вайны жанчыны пааставаліся ўдовамі.
5. Апынуцца ззаду, збоку — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Старыя ісці не паспявалі і пааставаліся ззаду.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
За́дздзя ’ззаду’ (Сл. паўн.-зах.). Дыял. утварэнне ад кораня слова зад: *jьz/sъ + zadija (zadije ў р. скл.) > ззадздзя > задздзя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чэкме́нь, ‑мяня, м.
Старадаўняе верхняе мужчынскае адзенне каўказскага тыпу ў выглядзе паўкафтана, пашытага ў талію са зборкамі ззаду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зад. Рус., укр., балг., макед. зад, польск., в.-луж., чэш. zad ’тс’, славен. zad прыслоўе ’назад, ззаду’, серб.-харв. за̑д ’задняя частка цела’, балг., макед. (прысл., прыназ.) зад ’ззаду, услед за’. Ст.-слав. зади (прысл.) ’ззаду, назад’. Ст.-рус., ст.-бел. задъ ’задняя частка, задні бок розных прадметаў’. Прасл. zadъ. Праабражэнскі (1, 240) расчляняе за‑дъ (як пере‑дъ), параўн. над‑ъ, по‑дъ. Відэман, BB, 30, 222; Мейе, RÉS, 9, 127; Шанскі, 2, З, 27; БЕР, 1, 584–585; Махэк₂, 708; Покарны, 1, 452. Фасмер (2, 73), які схіляецца да гэтага пункту гледжання, дае і супастаўленні з авест. zadah грэч. χόδανος ’зад’, арм. jet ’хвост’ і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)