ча́ртар, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. У міжнародных марскіх, паветраных, сухапутных перавозках: дагавор на арэнду транспартнага сродку на вызначаны рэйс або тэрмін.

2. Самалёт або судна, арандаванае згодна з такім дагаворам.

|| прым. ча́ртарны, -ая, -ае.

Ч. рэйс.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наня́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад наняць.

2. у знач. прым. Які выкарыстоўваецца згодна з умовамі найму. Нанятыя рабочыя. Наняты дом.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мальтузія́нства, ‑а, н.

Рэакцыйная тэорыя народанасельніцтва, створаная буржуазным эканамістам Мальтусам, згодна якой становішча працоўных вызначаецца не сацыяльнымі ўмовамі капіталістычнага ладу, а хуткім ростам колькасці насельніцтва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наміналі́зм, ‑у, м.

Спец. Напрамак у сярэдневяковай філасофіі, згодна з якім агульныя паняцці не маюць самастойнага існавання без адзінкавых прадметаў і з’яўляюцца толькі назвамі апошніх.

[Ад лац. nomen — імя, назва.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цырыманія́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да цырыманіялу. Цырыманіяльны парадак. // Які адбываецца згодна з цырыманіялам; урачысты. Цырыманіяльнае шэсце. □ Цырыманіяльным маршам праходзілі часці, артылерыйскага палка. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

віталі́зм, ‑у, м.

Рэакцыйная ідэалістычная плынь у біялогіі, згодна з якой усе з’явы і працэсы ў жывых арганізмах тлумачацца не матэрыяльнымі прычынамі, а наяўнасцю ў іх звышнатуральнай сілы.

[Фр. vitalisme.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адпаве́днасць ‑і, ж.

Узгодненасць, роўнасць ці падабенства з’яў, прадметаў у якіх‑н. адносінах. Адпаведнасць вытворчых адносін ступені развіцця прадукцыйных сіл.

•••

У адпаведнасці з чым — згодна з чым‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адпаве́дна,

1. прысл. Належным чынам, суразмерна.

2. прыназ. з Д і Т. Згодна чаму і згодна з кім-чым; у залежнасці ад чаго‑н. Пан Длугошыц, кожны раз сустракаючы новага госця, выказваў усе адзнакі гаспадарскай радасці і шляхетнасці: кланяўся, ветліва націскаў руку, кідаў тую ці іншую фразу, адпаведна выпадку ці асобе госця. Колас. — Думка асушыць Калхіду з’явілася даўно, — гаварыў Андрэй Міхайлавіч. — Яна ўмацоўвалася адпаведна з ростам тэхнікі. Самуйлёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

касмапаліты́зм, -у, м.

1. Ідэя сусветнага грамадзянства, якая ставіць агульначалавечыя інтарэсы і каштоўнасці вышэй за інтарэсы асобнай нацыі або ўвогуле адмаўляе паняцце нацыянальных традыцый і нацыянальнай культуры.

2. Ідэалогія, светапогляд, згодна з якім усе народы належаць да адной супольнасці, заснаванай на агульнай маралі.

|| прым. касмапаліты́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прытры́млівацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.

1. за што. Злёгку трымацца.

П. за парэнчы.

2. чаго. Трымацца бліжэй да чаго-н.

П. правага боку дарогі.

3. перан., чаго. Стаяць за што-н., дзейнічаць згодна з чым-н., мець схільнасць да чаго-н.

П. цвёрдых перакананняў.

П. традыцый.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)