*Пашта́р, пошта́р ’званец летні, Rhinantus L. aestivalis (Zing)’, ’званок на дузе’ (ТС). Да пошта (гл.). Краска названа паводле падабенства формы кветкі да званочка, прымацаванага на дугах вупражы паштовых карэт.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
варо́тцы, ‑аў; адз. няма.
1. Памянш. да вароты; невялікія вароты.
2. Уваход у двор пры варотах або пры браме; брамка, веснічкі. Тут пачуўся званок, бразнулі варотцы і з’явіўся збянтэжаны Уладзімір Кавальскі. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сане́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Уст. Званок для выкліку слугі, які звычайна прыводзіўся ў дзеянне шнурком. [Маці] трымала яго руку, але нагою.. [Алесь] непрыкметна націскаў на пласцінку начной санеткі ля яе ложка. Караткевіч.
[Ад фр. sonnette — званок.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкапы́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.
Разм. груб. Скрывіўшы, адставіць; адвесіць (пра губы). Аляксей Ісаевіч зморшчыў лоб, смешна адкапыліў губу. Хомчанка. Зазваніў званок. Гэта званіў наш маўклівы вартаўнік, што заўсёды хадзіў адкапыліўшы ніжнюю цяжкую губу. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
летуце́ннасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць летуценнага; схільнасць да мар, летуцення. Вера ўсміхнулася: дваццаць тры гады, а летуценнасць у яе нейкая дзіцячая. Асіпенка.
2. Тое, што і летуценне (у 1 знач.). Ратуе мяне ад летуценнасці званок. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ля́паўка ’драўляны званок, які вешалі карове на шыю’ (іўеў., Сл. ПЗБ), ’бразготка’ (в.-дзв., Шатал.), ля́паўка ’балбатун’, ’пляткарка’ (Растарг.; гом., Нікан.; шчуч., воран., Сцяшк. Сл.). Да ля́паць ’гаварыць бязглуздзіцу’ (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 113–114).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паўразбу́раны, ‑ая, ‑ае.
Амаль разбураны, не зусім разбураны. У той час, калі Віця падыходзіў да паўразбуранага цаглянага будынка станцыі, у школе якраз празвінеў званок. Нядзведскі. У той дзень зранку пяцёра іх у паўразбураным начною бамбёжкай цэху выконвалі неўзарваную бомбу. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Вешчанец, маг. вешчаніц ’званочак скучаны, Campanula glomerata L.’ (Кіс.). Іншыя разнавіднасці Campanula L. на Беларусі называюцца яшчэ званкі, званкі лугавыя, званок, звонка (Кіс.) і звязаны, такім чынам, са словам звон ’царкоўны звон, у які білі, калі трэба было паведаміць нейкую вестку’. У такім разе вешчаніц — гэта семантычны перанос, паводле формы, з лексемы звон ’царкоўны звон’ → ’званочак’ у дэмінутыўным значэнні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адзвіне́ць, ‑ніць; зак.
1. Празвінець; перастаць звінець, заціхнуць. Яшчэ не адзвінеў званок у калідоры, а мы імчаліся з другога паверха ў раздзявалку.. Хадкевіч. // Адгучаць, перастаць гучаць. Даўно за лесам — ціхім борам — Адзвінела песня ў жытніх хвалях. Вітка.
2. перан. Мінуць, прайсці (аб часе). Без пары адцвілі, адзвінелі гады, І цябе [Багдановіча] падкасіла нядоля. Васілёк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раздзе́рці, ‑дзяру, ‑дзярэш, ‑дзярэ; ‑дзяром, ‑дзераце; зак., каго-што.
Тое, што і разадраць. [Зоська:] Птушкі нейкія чорныя, такія страшныя, — жудасна і сказаць! Да нас падлятаюць, распускаюць кіпцюры, разяўляюць глюгі, — здаецца, раздзерці і глынуць нас хочуць. Купала. Сухі пакутлівы кашаль раздзёр ягоныя грудзі. Ён кашляў у хустку так, што Алесь з жахам чакаў: вось-вось з’явяцца чырвоныя плямы. Караткевіч. Суха і гучна раздзёр цішыню званок тэлефона. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)