злы́беда, ‑ы, ДМ ‑дзе; Р мн. злыбед; ж.
Разм. Бяда, ліха. Ігналя.. стараўся прыпамінаць, якую гэта асабістую непрыемнасць ён у мінулы дзень перажыў, якую злыбеду, што вось душыць яго і цяпер. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каня́тнік, ‑а, м.
Разм. Пра ваўка, які душыць коней. Ён слухаў разам з намі воўчыя песні і расказваў, як учора ноччу конюх у іх на ўчастку з кладоўкі праз акно аблажыў аднаго старога канятніка. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыдусі́ць ’прыціснуць (пра хваробу)’ (воран., Сл. ПЗБ). Запазычана з польск. przydusić ’тс’, прэфіксальнага ўтварэння ад dusić ’душыць; ціснуць’, якое ўзыходзіць да прасл. *dušiti. Адносна палемікі вакол зах.-слав. ‑sʼ‑ на месцы прасл. ‑šʼ‑ (архаізм ці наватвор?) гл. ЭССЯ, 5, 165, а таксама ў Брукнера, 104; Слаўскага, 1, 181. Параўн. рус. прабалт. дуси́ть ’душыць’, якое таксама, відаць, з польскай (Анікін, Этимология, 279; тут і меркаванне аб літоўскай крыніцы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
задира́ть несов.
1. в разн. знач. задзіра́ць; см. задра́ть 1;
2. (умертвлять) задзіра́ць, заду́шваць, душы́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Дусі́ць ’душыць’ (Нас., Сл. паўн.-зах.). З польск. dusić ’тс’ (аб польск. слове Слаўскі, 1, 180–181; падрабязна Трубачоў, Эт. сл., 5, 164–165).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перадушы́ць, ‑душу, ‑душыш, ‑душыць; зак., каго-што.
Падушыць усіх, многіх або ўсё, многае. Віхрам уляцяць хлопцы-малойцы ноччу ў Ліпкі, перадушаць гітлераўцаў і вызваляць нявольніка. Кавалёў. Калі б я не прачнуўся, воўк мог бы перадушыць палову статка... Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаго́н, ‑у, м.
Тое, што і самагонка. [Тыталь] ведае Грэчку, не раз яшчэ заходзіў да яго ў хату, частаваўся самагонам. Мележ. Бела-сіні, надта горкі Лезе ў вочы, есць да слёз, Душыць горла дым махоркі, Самагон зрывае нос. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
передира́ть несов.
1. разг. драць, дзе́рці;
2. обл. драць, дзе́рці, душы́ць;
3. разг. лупцава́ць; см. передра́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
удуша́ющий
1. прич. які́ (што) ду́шыць, які́ (што) заду́швае; які́ (што) уду́швае;
2. прил. заду́шлівы; уду́шлівы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
першапрасто́льны, ‑ая, ‑ае.
Уст. Які з’яўляецца самым старажытным стольным горадам, сталіцай. // у знач. наз. першапрасто́льная, ‑ай, ж. Ужываецца замест уласнага імя Масква. [Грыбаў:] Кожны афіцэр, у якім яшчэ жыве сумленне, абавязаны, не марудзячы ні хвіліны, кінуцца ратаваць.. [Маскву]! Рассекчы брудную лапу, што душыць святую, першапрастольную нашу! Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)