Мі́лаваць ’дараваць віну’, ’шкадаваць’, гіст. ’выказваць увагу, любіць’ (ТСБМ, Нас., Касп., Яруш., Растарг.), ’спачуваць і дапамагаць бедным, няшчасным і пакрыўджаным’ (КЭС, лаг.). Са ст.-рус. (праз рус. мову) миловати ’дараваць, выказваць ласку’, якое да прасл. milovati. Гл. мі́лы. Жураўскі (SlOr, 10 (1), 1961, 40) памылкова выводзіць ст.-бел. миловати са ст.-польск. miłować się.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дарова́ть
1. сов. и несов., уст. дарава́ць;
2. сов. падарава́ць, падары́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
проща́ть несов. дарава́ць (каму, чаму); (извинять) прабача́ць (каму, чаму); см. прости́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дарава́ны
1. прощённый; извинённый; отпу́щенный;
2. даро́ванный, пожа́лованный;
1, 2 см. дарава́ць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Выбача́ць ’дараваць, прабачаць’ (Нас., Грыг., Яруш., Шпіл., Касп., Гарэц., Байк. і Некр., Бір. Дзярж., БРС, КТС), выбачэ́нне ’прабачэнне’ (Нас., Яруш., Гарэц., Байк. і Некр., БРС), выбачанне ’літасць’ (Нас.), укр. вибача́ти ’дараваць, прабачаць’, вибачення ’прабачэнне’. З польск. wybaczać ’тс’, wybaczenie ’прабачэнне’, wybaczanie ’тс’, што ў сваю чаргу ад baczyć ’звяртаць увагу, глядзець пільна’. Параўн. палес. выбачиты ’выпусціць з вачэй (з поля зроку)’, г. зн. ’не глядзець, не звяртаць увагі, прабачаць’ (Булг., 194; Брукнер, 10); гл. ба́чыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
недарава́льны, ‑ая, ‑ае.
Які нельга дараваць, прабачыць. [Дзяміду Сычу] здавалася, што ён зрабіў нейкую вялікую, недаравальную памылку. Паслядовіч. [Кірык] разумеў, што сказаў недаравальныя словы, што праз іх можна страціць аўтарытэт. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патрэ́бна, безас. у знач. вык.
Неабходна, трэба. — Каб толькі так [надвор’е] пастаяла які тыдзень — то ўжо і касіць патрэбна. Гартны. Патрэбна дараваць Таму, хто памыліўся, А ворага — бязлітасна караць. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кватара́нцтва, ‑а, н.
Пражыванне на становішчы кватаранта. Лемяшэвіч не мог толькі дараваць .. [Арэшкіну] кватаранцтваў Снегірыхі і неўзабаве пасля размовы з самой Аксінняй Хвядосаўнай пагутарыў на гэту тэму і з ім. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отпуска́ть несов.
1. в разн. знач. адпуска́ць;
2. (прощать) уст. адпуска́ць, дарава́ць; см. отпусти́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выбача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каму, каму за што, на што і без дап.
1. Не караць за што-н., дараваць.
Выбачай мне за спазненне.
2. выбача́й(це). Ужыв. пры звароце да каго-н. (часам як пабочнае), калі просяць прабачэння за турботы, непрыемнасць і пад.
Выбачайце, тут я пагарачыўся.
|| зак. вы́бачыць, -чу, -чыш, -чыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)