Нагарава́цца экспр. ’наесціся’ (полац., Нар. лекс.). Відаць, іранічнае ўтварэнне ад гарава́ць ’цяжка працаваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Нагара́тацца, нагара́татыся ’нагаравацца, намучыцца’ (драг., Нар. лекс.). Відаць, ад нагарава́цца, гл. гарава́ць, змененага пад уплывам слоў тыпу гаратай ’араты’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тро́счыцца, тро́шчыцца ‘гараваць, тужыць’ (воран., Сл. рэг. лекс.), ст.-бел. тросчитися, трощитися ‘клапаціцца’ (ГСБМ). З польск. troszczyć się ‘тс’. Гл. троскаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мы́чыцца ’круціцца, мільгаць каля чаго-небудзь’ (Нас.). Інтэнсіў ад імчицца (гл.). Роднаснае да рус. мыкаться. Параўн. рус. уладз. мычкаться ’мучыцца, гараваць, пакутаваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пёкаць 1 ’малаціць цэпам’ (Варл.). Да пе́каць 1 ’біць чым-небудзь’, ’біць увогуле’.
Пёкаць 2 ’гараваць, пакутаваць’ (Варл.). Да пе́каць 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раёва́ць ’жыць у шчасці і дастатку’ (ТС). Ад рай 1 (гл.), праз параўнанне ’жыць, як у раі’, словаўтварэнне як у бедава́ць, гарава́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
горева́ть несов.
1. сумава́ць, тужы́ць; бедава́ць;
не горю́й! не бяду́й!;
2. (жить в нужде, бедствовать) прост. гарава́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кукава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.
1. Ствараць гукі, падобныя на «ку-ку» (пра зязюлю). У лесе было ціха. Кукавала зязюля. Мітусіліся на высокіх соснах вавёркі. Курто.
2. перан. Разм. Цярпець нягоду; гараваць. — Добра, што загадзя перасялілі нас у дамы, — часта гаварыла маці, — а то кукавалі б у палатцы. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аго́раны ’з цяжкасцю набыты’ (БРС), агораць ’з цяжкасцю што-небудзь набыць, зрабіць’, агорацца (КТС) да гора. Магчыма, калька з літоўскага var̃gti ’пакутаваць, гараваць, цяжка працаваць’, var̃gas ’гора, пакута, цяжкая праца’. На словаўтваральную структуру не выключаны ўплыў асіліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прымадзе́ць ’прытаміцца’ (Байк. і Некр.). Да мадзе́ць ’жыць у цяжкіх умовах, гараваць; марнець; бязмэтна існаваць’ (гл.), якое ўзыходзіць да прасл. дыял. *mъděti, параўн. рускія дыялектныя формы, якія захоўваюць спрадвечную семантыку: паўн.-дзвін. промоди́ть ’зрабіць кіслым, тухлым, прагнілым’, тул. промоде́ть ’чэзнуць, марнець на працягу пэўнага часу’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)