гарава́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. гару́ю гару́ем
2-я ас. гару́еш гару́еце
3-я ас. гару́е гару́юць
Прошлы час
м. гарава́ў гарава́лі
ж. гарава́ла
н. гарава́ла
Загадны лад
2-я ас. гару́й гару́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час гару́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

гарава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак.

1. Жыць бедна, цярпець нястачу.

Век ён гаруе.

2. Тужыць, сумаваць, перажываць якое-н. гора.

Г. па дачцэ.

|| наз. гарава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гарава́ць несов.

1. (жить в нищете, в нужде) бе́дствовать; терпе́ть нужду́;

2. (быть в сильном горе) горева́ть, убива́ться;

◊ го́ра г. — го́ре горева́ть (мы́кать)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гарава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.

1. Жыць бедна, цярпець гора. Так і гаруе бедны Сцяпан: зямлі мала, сям’я — сем ратоў, кожнага накармі. Чарнышэвіч. Тады перастануць гараваць, як не будзе каму панаваць. Прыказка.

2. Сумаваць, тужыць па чым‑н.; перажываць якое‑н. няшчасце. Пражылі [Марта з Васілём] пяць год, а дзяцей усё не было. Асабліва гаравала па гэтым Марта. Пестрак.

•••

Гора гараваць (нар.-паэт.) — перажываць гора, пакутаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гарава́ць

1. (жыць бедна) Not léiden*; dárben vi;

2. (сумаваць, тужыць) sich grämen, tráuern vi (па кім-н, чым-н über, um A)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Гарава́ць ’бедаваць, цярпець нястачы’ (БРС, Касп.). Рус. горева́ть, укр. горюва́ти. З іншых слав. моў Махэк₂ (176) прыводзіць чэш. дыял. horovati (гл.). Вытворнае ад зыходнага *gorʼe (гл. гора). Янк. (III) прыводзіць гарава́ць з іншай семантыкай: «працаваць працягла, настойліва» (развіццё такой семантыкі не патрабуе тлумачэння).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

папагарава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; зак. (разм.).

Гараваць доўга.

Папагараваў ён за сваё жыццё.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гібе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак. (разм.).

Пакутаваць, гараваць ад нястачы, голаду, цяжкай працы і пад.

Г. у галечы.

|| наз. гібе́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тужы́ць, тужу́, ту́жыш, ту́жыць; незак.

1. Сумаваць, маркоціцца.

Жывуць багата і не тужаць.

2. Гараваць, перажываць якое-н. няшчасце.

Т. па сыне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мыта́риться му́чыцца, паку́таваць, гарава́ць, мардава́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)