несапсава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Спраўны, не пашкоджаны. Несапсаваны гадзіннік.

2. Маральна чысты, здаровы. Несапсаваная натура.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расшрубава́ць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; зак., што.

Раз’яднаць, разабраць на часткі што‑н. сашрубаванае. Расшрубаваць замок. Расшрубаваць гадзіннік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бо́мкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да бомкаць. Насценны гадзіннік над Ірынай галавой бомкнуў на палову адзінаццатай. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

засіпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.

Пачаць сіпець. // Утварыць сіплы гук; прасіпець. Засіпеў на сцяне і празваніў.. гадзіннік. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заво́д², -у і -а, М -дзе, м.

1. гл. завесці.

2. -у. Тэрмін дзеяння заведзенага механізма.

Гадзіннік з сутачным заводам.

3. -а. Прыстасаванне для прывядзення ў дзеянне механізма.

З. гадзінніка.

4. -у. Частка тыражу кнігі, надрукаваная з аднаго набору (спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Дуба́сіць ’дубасіць’ (БРС), ’біць друкамі, палкай’ (Нас.), ’вельмі моцна біць’ (Касп., Шат.), ’моцна ісці (пра дождж); гучна ісці, цікаць (пра гадзіннік): сячы’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. дуба́сить ’біць’, укр. дуба́сити. Магчыма, да дуб (гл.), пераносна ’палка, дручок’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

брэге́т, ‑а, М ‑геце, м.

Уст. Гадзіннік асобай канструкцыі, які адбіваў гадзіны і долі гадзін і паказваў лічбы месяца.

[Ад імя французскага майстра — Breguet (1747–1823).]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Дзага́рак ’гадзіннік’ (Сцяшк.). Бясспрэчнае запазычанне з польск. мовы. Параўн. польск. zegarek ’тс’, якое з’яўляецца памяншальнай формай. Параўн. таксама польск. zegar ’тс’, ст.-польск. zeger. У аснове польскіх назваў ляжыць ням. Seiger ’клепсідра’. Гл. Булыка, Запазыч., 121; Брукнер, 651.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чы́каць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра гукі, якія ўтвараюцца работай некаторых механізмаў.

Гадзіннік чыкае.

2. што і без дап. Хутка рэзаць, сячы і пад. (разм.).

|| аднакр. чы́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. чы́канне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

со́нечны, -ая, -ае.

1. гл. сонца.

2. Які грунтуецца на скарыстанні энергіі Сонца.

С. рухавік.

3. 3 яркім святлом сонца.

Сонечнае надвор’е.

С. бок кватэры (які выходзіць на поўдзень).

4. перан. Радасны, шчаслівы.

Сонечная ўсмешка.

○

Сонечная ванна — праграванне цела сонечным цяплом на адкрытым паветры.

Сонечная сістэма — сукупнасць нябесных цел, якая складаецца з Сонца і планет, што рухаюцца вакол яго.

Сонечнае спляценне — спляценне сімпатычных нерваў, размешчанае па паверхні брушной аорты.

Сонечны гадзіннік — гадзіннік, які складаецца з цыферблата і вертыкальнага стрыжня, што кідае на цыферблат цень, паказваючы час.

Сонечны ўдар — хваравіты цяжкі стан, які ўзнікае ў выніку перагрэву на сонцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)