рубе́ж, -бяжа́, мн. -бяжы́, -бяжо́ў, м.

1. Тое, што і граніца (у 1 знач.).

Вадзяны р.

Зорка ахоўваць рубяжы нашай Радзімы.

У яго жыцці намеціўся новы р. (перан.).

2. Паласа зямлі, зручная або абсталяваная для вядзення баявых дзеянняў.

Абаронны р.

Выйсці на новыя рубяжы (таксама перан.: прыступіць да вырашэння новых задач).

|| прым. рубе́жны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Вадзяну́ха ’дзень перад хрышчэннем’, вадзяная каляда ’тс’ (Клім.). Да вадзяны́.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шлейф, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Доўгі падол жаночай сукенкі, які цягнецца ззаду.

2. перан. Тое, што цягнецца, сцелецца за чым-н.

Вадзяны ш. за цеплаходам.

Ш. газу.

3. Комплекс навясных і прычапных агрэгатаў да самаходнай машыны (спец.).

Ш. машын для трактара.

|| прым. шле́йфны, -ая, -ае (да 1 знач.) і шле́йфавы, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Вудыль, вудылек ’бурбалка, вадзяны пузыр’ (Нас.). Верагодна, з вудыр ’тс’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

філігра́нь, ‑і, ж.

1. Мастацкі ювелірны выраб з тонкага кручанага залатога, сярэбранага, меднага або іншага дроту, які мае выгляд карункаў.

2. Спец. Вадзяны знак на паперы. // Папера з такім знакам.

3. Накладныя металічныя ўпрыгожанні вокладак кніг.

[Фр. filigrane.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тро́снік (тро́сьнік) ‘разак, вадзяны асот’ (дзятл., Жыв. сл.), ‘трыснёг’ (В. Адамчык). Да траснік, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Валва́ ’хваля, вадзяны грэбень, падняты ветрам’ (Яшк.). З валка з асіміляцыяй в‑н > в‑в.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вярту́н, вертуна, м.

1. Разм. Непаседа, вяртлявы чалавек. Ах, як Макоўчыку хацелася выказаць мне тое, што цяпер у яго душы кіпіць да гэтага вертуна, выказаць увесь гнеў, усю пагарду! Мележ.

2. Голуб штучна выведзенай пароды.

3. Невялікі вадзяны жук.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вадзяне́ць ’напітвацца вадой, разрэжвацца ад вады’ (КЭС). Ад прыметніка вадзя́ны ’з вялікай колькасцю вады’; параўн. вадзя́на ’шмат вады’ (лаг., КЭС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вы́лва ’вадзяны грэбень, падняты ветрам, хваля’ (Яшк.). Мяркуючы па месцы націску, запазычанне з польск. wełna, wełma. Але канчатковае ‑ва тлумачыць цяжка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)