Караве́нькі ’брудны’ (Нар. словатв.). Гл. каравы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зацухмо́лены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад зацухмоліць.

2. у знач. прым. Брудны, зашмальцаваны. Салдаты былі апрануты ў шынялі, у зацухмоленыя ватоўкі, папахі, кубанкі, зялёныя шапкі. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Карэ́лы ’накрыты слоем засохлай гразі’, каравы ’брудны’, да карэць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Ачмара, очма́ра (экспр.) ’брудны чалавек’ (стол., Цыхун, вусн. паведамл.). Ад чмарыць ’вэндзіць, смажыць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Акарэ́лы ’брудны, неахайны’ (Сцяшк. МГ). Відаць, да кара (гл.). Аддзеяслоўнае новаўтварэнне. Ад акарэць, карэць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чарналі́сты, ‑ая, ‑ае.

Які мае чорнае, цёмнае лісце; з чорным, цёмным лісцем. З аднаго боку ад шляху на .. [пустцы] вечна таўклася розная вясковая хатняя жыўнасць, а з другога — слаўся брудны, чарналісты, знітаваны каровінымі сцежкамі нізкарослы алешнік. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мурза́ты, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Запэцканы, брудны. Дзеці ўставіліся на незнаёмых круглымі .. вачыма, і мурзатыя тварыкі іх застылі ў нейкім чаканні. Кулакоўскі.

2. перан. Абл. Закрыты дымкай, затуманены; шэры. Ад пылу-дыму ўсё сонца мурзатае, затуманенае. Баранавых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Плэ́йтух ’неахайны чалавек’ (Юрч. СНЛ). З польск. flejtuch ’брудны, неахайны, запэцканы чалавек’. Параўн. таксама wieit‑ гпух (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

затапта́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад затаптаць.

2. у знач. прым. Брудны ад слядоў. На затаптанай падлозе гаспадар з госцем дайшлі да стала на покуце і селі. Пестрак.

3. у знач. прым. Пашкоджаны, знішчаны, памяты пры хадзьбе. Затаптаны след.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расхрыста́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Расхінуць шырока на сабе адзенне. Чаго ты расхрыстаўся? // Шырока расхінуцца (пра адзенне, часткі адзення). Крыссе .. [Анісімавага] кажуха расхрысталася і блыталася ў нагах. Сачанка. [Каліберда], відаць, не сачыў за сабою, бо адзенне было страшэнна неахайнае, брудны каўнер.. расхрыстаўся. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)