мало́дшы, -ая, -ае.
1. Меншы па гадах у параўнанні з кім-н., самы малодшы па ўзросце.
М. брат.
М. ў сям’і.
2. Ніжэйшы чынам, ніжэйшы па службовым становішчы.
М. навуковы супрацоўнік.
М. лейтэнант.
3. Пачатковы, ніжэйшы (пра клас, курс і пад.).
Настаўнік малодшых класаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сват, -а, М сва́це, мн. сваты́, -о́ў, м.
1. Той, хто сватае каго-н. каму-н.
Сустракаць сватоў.
2. Бацька мужа ў адносінах да жончыных ці бацька жонкі ў адносінах да мужавых бацькоў.
◊
Ні сват ні брат — ніякая не радня.
|| ж. сва́цця, -і, мн. -і, -яў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дваю́радны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца ў сваяцтве па дзеду ці бабцы з дзецьмі іх сыноў або дочак; стрыечны. Дваюрадны брат (дзядзькаў або цётчын сын). Дваюрадны дзядзька (бацькаў або матчын дваюрадны брат).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзя́дзька, -і, м.
1. мн. -і, -аў. Бацькаў або матчын брат.
У госці прыехаў д.
Лявон.
2. мн. -і́, -о́ў. Дарослы мужчына наогул; зварот да старэйшага мужчыны.
Скажыце, д., як прайсці ў бальніцу?
◊
І квіта, дзядзька Мікіта (разм.) — і ўсё тут.
|| ласк. дзя́дзечка, -і, мн. -і, -чак, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бра́цік, ‑а, м.
Памянш.-ласк. да брат (у 1 знач.); маленькі брат. — Як бацькі мае маюцца? Як сёстры і брацікі гадуюцца? Бядуля. Між двух дрэў сястрычка Браціка за ручку З кошыкам вядзе. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Надкоснік ’шафер’ (Сл. ПЗБ), ’брат маладой, які бярэ ў маладога выкуп за касу нявесты’ (Сцяшк. Сл.), ’меншы брат маладой, які бярэ грошы за касу ў маладога’ (в.-дзв., Шатал.). Ад выразу над касой (стаяць, быць і г. д.), г. зн. быць «адказным» за касу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Натко́сьнік ’меншы брат ці родзіч маладой’ (віл., З нар. сл.). Гл. надкосны ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пабраці́м ’той, хто звязаны з кім-н. пабрацімствам, названы брат’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., КЭС, лаг.). Рус., укр. побрати́м, польск. pobracim, чэш., славац. pobratim (з паўдн.-слав. моў — Махэк, 64), балг. побра́тим, серб.-харв. по̀братим, славен. pobrȃtim. Паводле Далабко (ZfSlPh, 3, 111), дэрыват ад pobratiti; параўн. серб.-харв. по̀братити ’зрабіць пабрацімам, братам’, славен. brátiti se, brȃtim se (гл. брат). У рус. усх. дыял. побрати́м яшчэ ’стрыечны брат’, пск. побрати́м, побрати́шка ’палюбоўнік, палюбоўніца’. Гл. таксама Фасмер, 3, 293.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Іва́н-ды-Ма́р’я ’расліна Melampyrum nemorosum’ (Кіс.). Рус. Ива́н‑да‑Ма́рья (з XVIII ст.); гл. Шанскі, 2, I, 4–5. Назва тлумачыцца спалучэннем двух процілеглых колераў у гэтай расліне, параўн. ням. Tag und Nacht ’Melampyrum nemorosum’, бел. брат‑сястра, рус. брат и сестра, укр. брат‑і‑сестра, польск. brat‑siostra ’тс’ і звязаныя з раслінай Melampyrum паданні аб перуновай кветцы, аб Іване і Мар’і — браце і сястры. Падрабязней гл. Фасмер, 2, 114; Шанскі, 2, I, 4–5.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наказа́ць сов.
1. (поручить сказать) переда́ть;
брат ~за́ў, што за́ўтра прые́дзе — брат переда́л, что за́втра прие́дет;
2. (дать наказ) наказа́ть; веле́ть;
3. разг. наговори́ть, насказа́ть;
~за́лі мно́га наві́н — наговори́ли (насказа́ли) мно́го новосте́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)