прыйсці́ся, прыйду́ся, пры́йдзешся, пры́йдзецца; прыйшо́ўся, -шла́ся, -ло́ся; прыйдзі́ся; зак.
1. Аказацца адпаведным, падыходзячым.
Туфлі прыйшліся па густу.
Зрабіць што-н. як прыйдзецца (сяк-так; разм.). Есці што прыйдзецца (што трапіцца, што знойдзецца; разм.).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Супасці з чым-н.; трапіць куды-н., у што-н.
Свята прыйшлося на нядзелю.
3. безас. Выпасці на долю.
Мне не прыйшлося многа вучыцца.
На кожнага прыйшлося па дваццаць рублёў.
4. безас., з інф. Аказацца вымушаным (што-н. рабіць).
Мне прыйдзецца тэрмінова паехаць.
|| незак. прыхо́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перасягну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -сегняце́, -ну́ць; -ні́; зак., што.
Выйсці за якія-н. межы; аказацца большым за што-н. вызначанае.
Слава аб гераічным учынку перасягнула межы краіны.
Ураджай бульбы перасягнуў 200 цэнтнераў з гектара.
|| незак. перасяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́весціся¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ведзецца; вы́веўся, -велася; зак.
1. Перастаць існаваць; выйсці з ужытку.
Вывелася рыба ў сажалцы.
Такія звычаі ўжо даўно вывеліся.
2. Знікнуць, знішчыцца, аказацца выведзеным (гл. вывесці¹ ў 4 знач.).
Плямы вывеліся.
|| незак. выво́дзіцца, -во́дзіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́йгрыш, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. гл. выйграць.
2. Тое, што выйграна.
Вялікі в. па пазыцы.
Быць у выйгрышы (выйграць; таксама перан.: аказацца ў больш выгадным становішчы).
|| прым. вы́йгрышны, -ая, -ае.
Выйгрышная пазіцыя (якая абяцае выйгрыш або ўдачу, поспех; перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апраўда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.
1. Даказаць сваю невінаватасць.
А. перад народам.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пацвердзіцца; аказацца правільным.
Спадзяванні апраўдаліся.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Акупіцца, атрымаць кампенсацыю.
Расходы апраўдаліся.
|| незак. апра́ўдвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пацве́рдзіцца, ‑дзіцца; зак.
Аказацца правільным, падмацавацца доказамі. Здагадкі пацвердзіліся. □ [Кацялёў]: — Я вам сказаў: многія факты ў выніку маёй праверкі пацвердзіліся. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сумясці́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ме́сціцца; зак.
1. Супасці ўсімі пунктамі пры накладанні (пра лініі, фігуры).
Два трохвугольнікі сумясціліся.
2. Аказацца адначасова, сумесна існуючым у кім-, чым-н.
У характары гэтага чалавека сумясціліся самыя розныя рысы.
|| наз. сумяшчэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
асадзі́цца, ‑дзіцца; зак.
1. Умацавацца, надзецца на што‑н. // Уставіцца ў аправу, рамку. // Аказацца ў асадзе (у 4 знач.) (пра акно, дзверы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асі́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.
1. каго-што. Аказацца дужэйшым у барацьбе, перамагчы; адолець.
А. ворага.
Не зможа нас гора а. (перан.).
2. што. Выканаць цяжкую работу, справіцца з чым-н.; засвоіць, зразумець што-н.
А. вышэйшую матэматыку.
|| незак. асі́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адчу́цца, ‑чуецца; зак.
1. Аказацца пазнаным органамі пачуццяў; пачуцца. Пад нагамі ўпершыню адчулася цвёрдая зямля. Барашка. // Дайсці да свядомасці, стаць зразумелым. Мне адчулася нешта сапраўды новае, вельмі сугучнае нашаму часу. Кулакоўскі. А галоўнае — паўней адчулася радасць працы. Карпаў.
2. Аказацца перажытым кім‑н.; пакінуць след, адбіцца на кім‑, чым‑н. Уздзеянне рэвалюцыйнага руху найбольш ярка адчулася на творчасці Я. Купалы. Ярош.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)