згуртава́цца, ‑туецца; зак.
1. Упрытык наблізіцца адзін да аднаго, сабрацца ў гурт. Каля палкоўніка пана Дэмбіцкага згуртавалася цэлая грамада гасцей. Колас.
2. перан. Аб’яднацца; дасягнуць аднадушша ў поглядах, у дзеяннях. Загартаваныя ў колішняй падпольнай барацьбе нашы людзі згуртаваліся яшчэ больш. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
злі́цца, злію́ся, зліе́шся, зліе́цца; зліёмся, зліяце́ся, злію́цца і салью́ся, салье́шся, салье́цца; сальёмся, сальяце́ся, салью́цца; зліўся, зліла́ся, -ло́ся; зліся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Злучыцца ў адзін паток (пра вадкае, цякучае).
Ручаі зліліся ў рэчку.
2. перан. Аб’яднацца, растварыўшыся адно ў другім, саставіць адно цэлае.
Грукат гармат зліўся ў суцэльную кананаду.
К вясне партызанскія атрады зліліся.
Нашы намаганні зліліся.
|| незак. зліва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца
|| наз. зліццё, -я́, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спа́рыцца 1, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Разм. Аб’яднацца ў пару для сумеснай працы, дзеянняў.
спа́рыцца 2, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
1. Разм. Спацець, угрэцца. [Мохарт:] — Ідзі ў шынялі, бо ў куртцы спарышся. Вазьмі аўтамат. Алешка.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Закіпець (пра малако).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спла́віцца, ‑віцца; зак.
1. Злучыцца шляхам плаўлення.
2. Аб’яднацца ў непадзельнае цэлае; злучыцца. Сціснутая страшэнным цяжарам зямных пластоў, соль — і калійная, і спажыўная — спрасавалася, сплавілася ў суцэльны, без адзінай трэшчынкі, важкі і цвёрды камень. Чаркасаў. / у перан. ужыв. Рэальнасць і ўспаміны сплавіліся ў адно. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
згрупава́цца, ‑пуецца; ‑пуемся, ‑пуецеся; зак.
Сабрацца, аб’яднацца ў групу (групы); размясціцца групай (групамі). Хуткакрылыя стрыжы згрупаваліся і насіліся ў паветры, нібы трэніраваліся перад адлётам. Федасеенка. Хутка вакол Андрэя згрупавалася чалавек пятнаццаць салдат, якія сталі яго поўнымі паслядоў[нік]амі. Галавач. Новае пакаленне пісьменнікаў.. згрупавалася ў арганізацыю «Маладняк». «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спалучы́цца, ‑лучуся, ‑лучышся, ‑лучыцца; зак.
Аб’яднацца ва ўзаемнай адпаведнасці, гармоніі; злучыцца адначасова; сумясціцца. У творах Дастаеўскага спалучыліся з выключнай сілай праніклівы псіхалагізм, інтэлектуальная глыбіня мысліцеля і страснасць публіцыста. «ЛіМ». Аповесць «Першае каханне» [А. Марціновіча] цікавая перш за ўсё тым, што ў ёй своеасабліва спалучыліся ваенная тэма і сучаснае жыццё. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калектывізава́ць, ‑зуецца; зак. і незак.
1. Аб’яднацца (аб’ядноўвацца) у калектыў.
2. Зал. да калектывізаваць.
калектывізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.
Аб’яднаць (аб’ядноўваць) у калгасы. Калектывізаваць сялянства. □ Сымон Карызна, упэўнены ў немінучай удачы, даў сабе слова намагчыся ўсімі сіламі і калектывізаваць свой сельсавет раней ад усіх у раёне. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спрэ́гчыся 1, спрагуся, спражэшся, спражэцца; спражомся, спражацеся, спрагуцца; пр. спрогся, спрэглася; заг. спражыся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Запрэгчыся разам, у адну вупраж (пра коней, валоў і пад.).
2. перан. Разм. Аб’яднацца для выканання якой‑н. справы.
спрэ́гчыся 2, спражэцца; пр. спрогся, спрэглася; зак.
Тое, што і спражыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насто́яць 1, ‑стою, ‑стоіш, ‑стоіць; зак., што і чаго.
Зрабіць настойку або настой. Настояць чай. Настояць вішні. Настояць ягад на спірце.
насто́яць 2, ‑стою, ‑стоіш, ‑стоіць; зак., на чым і без дап.
Тое, што і настаяць 1. Як бы ні пярэчылі ў «Новым свеце», а аб’яднацца са старыцкім калгасам усё роўна давядзецца, настояць на гэтым — ясна. Хадкевіч. У Пасадцы былі свае добрыя краўцы, але Самуіл настояў везці шыць гарнітур няйначай, як у Даўгінава. С. Александровіч.
насто́яць 3, ‑стою, ‑стоіш, ‑стоіць; зак., што і чаго.
Разм. Тое, што і настаяць 2. [Юрка:] — То які, пане Халуста, гной улетку! У лесе ён увесь і астаецца. А свае ў мяне колькі тае худобы! Ці многа яна настоіць за зіму... Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самкну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што.
1. Звесці, шчыльна злучыць адно з другім. Самкнуць ножкі цыркуля.
2. перан. Злучыць у адно цэлае. Самкнулі шарэнгі Чырвонагвардзейцы. Глебка. // Акружыць, узяць у клешчы. Калі чужынцы свой самкнулі круг, Падняў з гранатаю руку мой друг, Магутны выбух страсянуў наўколле... А. Астапенка. Затое не забывалася тая цёмная ноч у сярэдзіне лета, калі вярталіся з бежанцаў: непадалёку ад Клінцоў немцы самкнулі клешчы, і ў акружэнні, разам з вайсковымі часцямі, апынуліся бежанская абозы. Чыгрынаў.
3. Заплюшчыць, стуліць (вочы, губы і пад.). А па ранку, ледзь самкнула Вочы стомлена дзяўчынка, Хтось устаў над ёй — пачула — З ціхім шэптам: — Сірацінка... Кірэенка.
•••
Не самкнуць вачэй — не спаць зусім.
Самкнуць рады — згуртавацца, аб’яднацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)