Verbum

апо́стал, ‑а, м.

1. Паводле евангелля — кожны з дванаццаці вучняў Хрыста, прапаведнікаў яго вучэння.

2. перан.; чаго. Заўзяты паслядоўнік і руплівы прапаведнік якой‑н. ідэі, вучэння. Апостал дабра і зла.

3. Царкоўная новазапаветная кніга, якая складаецца з «Дзеянняў апосталаў» і іх «Пасланняў».

[Грэч. apostolos — пасланец.]

заду́ха, ‑і, ДМ ‑дусе, ж.

Разм.

1. Парнасць, духата. Не зважаючы на расу і сырасць, адчувалася ўжо набліжэнне дзённай задухі. Мележ.

2. перан. Спешка ў рабоце, якая стамляе, знясільвае. Узваліць стагакід ношку, і ў нас адразу задуха — раскідваеш, разносіш па стозе. Місько.

зае́здзіць ​¹, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго.

Знясіліць частай і працяглай яздой, работай. Заездзіць каня. // перан. Разм. Змучыць непасільнай работай. Кулак Лукаш на цагельні гэтак заездзіў парабка Івана Заіку, што той не пікне. Сабаленка.

зае́здзіць ​², ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.

Пачаць ездзіць.

закасцяне́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Акамянелы, цвёрды, як костка. — А было так: зямля — цэмент. Нарогамі не ўгрызціся ў цвёрдую, закасцянелую цаліну. Бялевіч.

2. перан. Тое, што і закаснелы. — Ні адна вёска не была такая цёмная, закасцянелая ў забабонах і прымхах, як Стычыны. Чарнышэвіч.

заклява́ць ​¹, ‑клюю, ‑клюеш, ‑клюе; ‑клюём, ‑клюяце; зак., каго.

1. Забіць, прыбіць ударамі дзюбы; задзяўбці. Варона заклявала кураня.

2. перан. Разм. Замучыць нападкамі, прыдзіркамі. «Заклюе чалавека [Рыгор]! Вось наваліўся!» — са злосцю думаў Архіп. Капусцін.

заклява́ць ​², ‑клюю, ‑клюеш, ‑клюе; ‑клюём, ‑клюяце; зак.

Пачаць кляваць.

закру́глены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад закругліць.

2. у знач. прым. Круглявы, акруглы. Закруглены вугал дома. □ Закруглены краі спражкі так ёмка слізгаў па скуры, што не пакідаў знаку. Маўр.

3. перан.; у знач. прым. Гладкі, закончаны (пра стыль мовы). Закругленая фраза.

зандзі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., каго-што.

1. Даследаваць пры дапамозе зонда (у 1 знач.). Зандзіраваць рану.

2. Даследаваць падглебу пры дапамозе зонда (у 2 знач.). Зандзіраваць грунт.

3. перан. Разведваць, распытваць.

•••

Зандзіраваць глебу — старацца разведаць што‑н., каб вызначыць шансы на поспех.

засну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.

Прыйсці ў стан сну; пачаць спаць. Сцёпка сагрэўся пад коўдраю і заснуў моцным сном. Колас. // перан. Заціхнуць, замерці. Прыйшла зіма з марозам, Заснуў і лес і бор. Журба.

•••

Заснуць навекі (навек, назаўсёды, вечным сном) — памерці.

агрэ́х, ‑а, м.

1. Дрэнна ўзараная, прапушчаная пры ворыве лапіна на полі. Вунь на жытнёвым масіве відаць незасеяныя ўвосень палоскі-агрэхі, парослыя пырнікам і лебядой. Хадкевіч. У ворыве агрэхі — у кішэні прарэхі. Прыказка.

2. перан. Усякія недаробкі, недагляды. Моўныя агрэхі. Агрэхі ў працы.

адбе́гчы, ‑бягу, ‑бяжыш, ‑бяжыць; ‑бяжым, ‑бежыце, ‑бягуць; пр. адбег, ‑ла; заг. адбяжы; зак.

Бягом аддаліцца на нейкую адлегласць ад каго‑, чаго‑н. Закруцілася змяя, засіпела так, што Ра спалохаўся і адбег назад. Маўр. // перан. Хутка аддаліцца ад чаго‑н. Хваля адбегла ад берага.